دیسک کمر یک بالشتکهای لاستیکی بین استخوانهای مهره بوده که دور نخاع میپیچند. هر دیسک یک کپسول صاف و گرد است که حدود 1 اینچ قطر و یک چهارم اینچ ضخامت دارد. دیسکها بشکلی محکم بین ستون فقرات قرار گرفته و توسط رباط های متصل کننده استخوانهای نخاع به هم پیوسته میشوند. بعضی اوقات از دیسک کمر به عنوان وسیلهای برای جذب فشار و شک یاد میشود. با گذشت زمان و افزایش سن این دیسکها ضعیفتر و آسیب پذیرتر میشوند.
علائم و نشانهها
بیماران متبلا به علائم دیسک کمر به طور طبیعی با علامت دردهای تیرکشنده از ناحیه کمر به سمت لگن، پا و اندام تحتانی به پزشک مراجعه میکنند. این درد از نظر پزشکی درد مکانیکال بوده که در زمان خوابیدن، راه رفتن و ایستادن بروز میکند.
فشاری که هنگام نشستن به کمر وارد میشود، برابر فشاری است که هنگام ایستادن به مهرههای کمر وارد میشود.
از آنجا که درد دیسک کمر، درد مطلقی نیست، بنابراین در اکثر موارد در بیماران اختلال حس در پا ایجاد میشود و بیماران مبتلا به دیسک کمر از سوزن سوزن، گزگز، مور مور و سرمای غیرعادی در پا شکایت دارند.
بیماران مبتلا به دیسک کمر به لحاظ کاهش قدرت پا و اختلال حس پا نمیتوانند در قسمت مچ پا به سمت بالا حرکت کنند، لذا توصیه میشود به محض مشاهده اختلال در قدرت پا به پزشک مراجعه نمایند.
چرا که این علامت خطرناکی است و باید کمتر از 24 ساعت عمل جراحی دیسک کمر صورت گیرد که در غیر این صورت بیمار بهبود نمییابد.
بهبود نیافتن دیسک کمر با استراحت، شروع شدن کمر درد بلافاصله با آغاز فعالیت روزانه پس از استراحت، اختلال در حرکت پا و قدرت عضلانی اندام تحتانی را می توان از موارد نیازمند به عمل جراحی عنوان کرد.
بعضا گاهی دیسکها به جای بیرون زدگی، به سمت مرکز زده شده و سبب فشار به نخاع میشود که میتواند بدترین عوارض دیسک کمر را که باعث عدم کنترل ادرار و مدفوع میشود را در پی داشته باشد و باید سریعا تحت عمل جراحی دیسک کمرقرار گیرد.
علت
هرچند یک ضربه خارجی شدید میتواند باعث آسیب دیدگی دیسک کمر شود اما علت دیسک کمر اغلب درنتیجه فرآیند افزایش سن میباشد، هرچه سن بالاتر میرود این دیسکها آب درون خود را از دست داده و خشکتر شده و در برابر شکستگی آسیب پذیر میشود. همچنین فعالیتهای متعادل روزانه همچون اشتباه بلندکردن اجسام سنگین، کشیدگی بیش از حد بدن هنگام ورزش و یا افتادن و لیز خوردن روی یخ میباشد. بعضی از اوقات دیسک افراد بدون هیچ دلیل خاصی دچار ورم، پارگی و یا خوردگی میشود.
عوامل
فاکتورها و عواملی که خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، شامل:
اضافه وزن
چاقی و وزن زیاد بدن باعث فشار بیش از حد بر روی کمر میشود.
شغل
افرادی که شغلی طاقت فرسا و پرفشار (از نظر جسمی) دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات مربوط به بافت اسکلتی همچون کمردرد و فتق دیسک کمر هستند. بلند کردن، هل دادن، کشیدن و خم شدن مکرر میتواند خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
ژنتیک
بعضی از افراد با استعداد ابتلا به فتق دیسک کمر بدنیا میآیند و به نوعی فتق دیسک کمر را به ارث می برند.
عوارض
اگر فشار وارده به دیسک کمر بیش از حد تحمل باشد، قسمت محیطی دیسک پاره شده و قسمت مرکزی آن از این شکاف به خارج رانده میشود. قسمت مرکزی دیسک بین مهرهای در کودکان حاوی مقدار زیادی آب بوده و ژله مانند است، در حالیکه در بالغین آب کمتری داشته و حالت نیمه جامد شبیه به آدامس جویده شده دارد. پارگی دیسک کمر باعث به وجود آمدن مشکلات زیر خواهد شد.
درد سیاتیک
دیسک خارج شده، روی ریشه های اعصاب فشار آورده و باعث تحریک یا فلج آن ها میگردد. تحریک ریشههای عصب باعث انتشار درد در مسیر عصب سیاتیک به کف پاها میشود و باعث درد سیاتیک خواهد شد.
استئوآرتریت مهره
پارگی دیسک کمر و خارج شدن قسمت مرکزی آن باعث کم شدن ارتفاع دیسک گشته و دو مهره را به هم نزدیکتر میکند. در نتیجه فشار بیشتری روی مفاصل بین کمر وارد شده و باعث استئوآرتریت مهره آن میگردد.
تنگی کانال نخاعی
نزدیک شدن مهرهها به یکدیگر باعث تنگ شدن سوراخهای بین مهرهای که اعصاب از آن عبور میکند میگردد، ریشههای عصبی را تحت فشار قرار داده و تحریک میکند و باعث تنگی کانال نخاع میشود.
درمان دیسک کمر با تزریق اوزون
اخیراً پژوهشگران به خواص درمانی اوزون پی بردهاند. اوزون تراپی کمر درد یک روش درمانی جدید است که در آن از گاز اوزونی که توسط دستگاه مخصوصی از اکسیژن به دست میآید، استفاده میشود. غلظت ازون پزشکی توسط پزشک تعیین میگردد که معمولاً بین 20 تا 50 میکروگرم در میلیلیتر است. این نوع از اوزون دارای خواص مختلفی است که از جمله آنها میتوان به خاصیت ضد التهاب بودن، ضد درد بودن و اثرات رژنراتیو (ترمیمی) آن اشاره کرد.
یکی از کاربردهای خوب گاز اوزون درمان دیسک کمر است. در نتایج تحقیقی که بر روی 8 هزار بیمار درمان شده با گاز اوزون صورت گرفته، نشان داده شد که میزان اثربخشی این روش برابر با جراحی باز و اندوسکوپیک دیسک است و ایجاد عوارض ناخواسته نیز بسیار کمتر بود.
در این روش پزشک متخصص با هدایت تجهیزات تصویربرداری بدون ایجاد برش مرسوم، سوزنی بسیار ظریف را وارد فضای دیسک میکند و با تزریق گاز اوزون در شرایط استاندارد درمان صورت میگیرد. این نوع درمان نیازی به بیهوشی ندارد و تنها با بیحسی موضعی و بدون درد انجام میشود. همچنین بیمار عموما دو ساعت پس از درمان مرخص میشود.
اوزون یک گاز ضد عفونی کننده قوی است و انجام این روش خطر عفونت را ندارد، وسیله مصرفی زیادی نیاز نداشته و استفاده از یک دستگاه تولید کننده اوزون طبی تایید شده که از اکسیژن ازن را تولید میکند، برای انجام کار کافی است. مزیت بکارگیری این دستگاه، انجام این روش را به عنوان یک روش بیعارضه و کم هزینه با تاثیر زیاد و تهاجم کم نسبت به سایر روشهای بسته درمان دیسک مطرح کرده است.