ورزش یکی از راه های پیشگیری ابتلا به دیابت و همچنین درمان دیابت می باشد . به همین دلیل برای همه افراد توصیه می شود ورزش را جزء برنامه های روزانه خود قرار دهند . مخصوصا افراد مبتلا به دیابت باید هر چه سریعتر ورزش را آغاز نمایند .انجام تمرینات ورزشی برای افراد دیابتی و حتی افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض قند خون بالا هستند نیز بسیار مفید است ، بطوریکه افراد در معرض خطر با انجام تمرینات منظم ورزشی میتوانند از بروزدیابت تا حد زیادی جلوگیری کنند. و در افراد مبتلا به دیابت انجام تمرینات ورزشی کمک زیادی به کنترل وزن ،تعادل بهتر قند خون ، کاهش نیاز به داروها و انسولین ، متعادل نگه داشتن چربی خون و کاهش ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی میکند.
فوايد برنامه منظم ورزشي براي افراد ديابتي
1. كنترل بيماري ديابت
در ورزشهاي درازمدت مشاهده شده است كه حساسيت سلولها به انسولين افزايش مييابد. اين امر در بهبود وضعيت ديابت بخصوص در افراد غيروابسته به انسولين بسيار با اهميت است. ورزش اگر در شرايط مناسب صورت گيرد يعني بيماري قندخون نسبتاً كنترل شده داشته باشد، غلظت گلوكز پلاسما را ثابت نگه ميدارد. علت اين پديده توازن بين برداشت گلوكز توسط عضلات و توليد متقابل گلوكز در كبد است.
2.كنترل وزن و كاهش وزن
يك برنامه صحيح كنترل قندخون در افراد ديابتي غيروابسته به انسولين به كاهش وزن آنها كمك ميكند. كاهش وزن ناشي از ورزش، باعث كاهش بافت چربي ميگردد، بنابراين مقاومت به انسولين در سلولها كاهش مييابد و به اين ترتيب مصرف داروهاي خوراكي پايينآورنده قند خون كم ميشود. با انجام ورزشهاي برنامه ريزي شده ، بافت چربي كاهش يافته و توده عضلاني افزايش مييابد.
3.آمادگي عضلاني
ورزش مناسب، تناسب عضلات را بالا ميبرد. تحقيقات نشان داده است كه انقباضات عضلاني و عمل انسولين هر دو با هم مصرف گلوكز در طول ورزش را زياد ميكنند.
4.كاهش نياز به داروهاي خوراكي و انسولين
همراه با كنترل مطلوب قندخون و انجام تمرينات ورزشي مرتب، مصرف قرصهاي خوراكي در برخي افراد ديابتي غيروابسته به انسولين كم ميشود و در بيماران ديابتي دريافت كننده انسولين نيز به علت وضعيت مطلوب متابوليك، ميزان انسولين تزريقي كاهش مييابد. مطالعات نشان داده است كه در ماههاي اوليه شروع برنامه هاي ورزشي، انسولين تزريقي گاهي تا 20% يا حتي بيشتر كاهش مييابد.
5. اعتماد به نفس بيشتر
به نظر ميرسد احساسات افراد ديابتي تا حدي نيز به حفظ قند خون در سطح طبيعي وابسته باشد. بيشتر افراد ديابتي احتمالاً ناراحتي و از دست دادن كنترل احساسات را همزمان با سطح قندخون بسيار بالا يا بسيار پايين تجربه كردهاند. هنگامي كه غلظت قندخون در حد طبيعي است، احساسات در اين افراد تا حد زيادي بهبود مييابد. احساس بهبودي با فعاليتهاي ورزشي مداوم و ورود اين برنامه در زندگي افراد پديد خواهد آمد.
6. تحمل تنشهاي عصبي
ورزش وسيله موثري براي مبارزه با تنش (استرس) هاي عصبي است. هنگام ورزش موادي به نام آندورفين در خون ترشح ميگردند كه موجب تسكين درد و آرامش رواني ميشوند.
چهار نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به دیابت مفید است:
- افزایش فعالیت در کارهای روزانه
- ورزش های هوازی
- ورزش های قدرتی (بدن سازی)
- ورزش های کششی
در کارهای روزانه فعال‌تر باشید:
افزایش فعالیت در کارهای روزانه سبب مصرف بیشتر کالری در روز می شود. کارهای زیادی وجود دارد که با انجام آن می توانید انرژی بیشتری مصرف کنید. در ادامه به چند نمونه اشاره می‌کنیم:هنگام صحبت با تلفن راه بروید. با بچه ها بازی کنید. کانال تلویزیون را با دست عوض کنید. در باغچه خانه خود کار کنید. خانه را تمیز کنید. ماشین خود را بشویید. ماشین خود را یکی دو ایستگاه جلوتر نگه دارید و مقداری از راه را پیاده بروید. برای خرید روزانه پیاده بروید. به جای آسانسور از پله استفاده کنید. در محل کار تا حد امکان راه بروید و …
ورزش های هوازی
ورزش های هوازی، ورزش هایی هستند که طی آن، تعداد زیادی از عضلات به کار گرفته شده و سبب افزایش ضربان قلب شما می شوند. در ورزش های هوازی تنفس شما عمیق تر خواهد بود. انجام ورزش های هوازی به مدت 30 دقیقه و حداقل 4 تا 5 روز در هفته برای شما بسیار سودمند خواهد بود. شما می توانید این 30 دقیقه را به دفعات تقسیم کنید، به عنوان مثال 10 دقیقه پیاده روی بعد از صرف سه وعده اصلی غذایی.
همیشه برای زمان ورزش خود برنامه ریزی کنید. اگر منتظر رسیدن زمان خالی برای انجام ورزش هستید، این فرصت هرگز دست نخواهد داد. انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت دسته جمعی و همراه سایر اعضای خانواده یا دوستانتان می تواند لذت بخش تر بوده و انگیزه بیشتری برای ورزش در شما ایجاد کند. همچنین فراموش نکنید هنگام ورزش به مقدار کافی آب بنوشید. ورزش های هوازی مانند:قدم زدن یا به آهستگی دویدن ، شنا یا نرمش در آب ، دوچرخه سواری، رقصیدن، ورزش هایی مانند والیبال، بسکتبال، تنیس و …
ورزش های قدرتی:
انجام ورزش هایی مانند بلند کردن وزنه، استفاده از نوارهای ارتجاعی یا کار با دستگاه های بدن سازی هفته ای 2 تا 3 بار، سبب افزایش عضلات شما می شود. وقتی توده عضلانی شما بیشتر می شود و چربی بدن شما کاهش می یابد، حتی در زمان‌های بین ورزش نیز کالری بیشتری می‌سوزانید. ورزش های قدرتی سبب می شود کارهای روزانه را بهتر انجام دهید. همچنین به تعادل و سلامت استخوان های شما نیز کمک می کند.
ورزش های کششی:
حرکات کششی سبب نرمی مفاصل و عضلات بدن شده و از آسیب و سفتی عضلات بعد از سایر ورزش‌ها جلوگیری می کند.
ورزش هایی که نباید انجام دهید:
ورزش هایی که سبب بالا رفتن فشار در مویرگ های شبکیه چشمتان می شود، مانند بلند کردن وزنه سنگین، انجام ندهید.
اگر دچار نورپاتی و اختلال در پاهایتان هستید، پیاده روی طولانی ممکن است باعث آسیب رسیدن به آنها شود.
توجه به سلامت پاها در حین ورزش
- هنگام ورزش از کفش و جوراب مناسب استفاده کنید.
- بعد از ورزش پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم یا تورم بررسی کنید و در صورت مشکل با پزشک خود تماس بگیرید.
زمان مناسب ورزش
ورزش، قند خون بالا را بالاتر و قند خون پایین را پایین تر می آورد؛ بنابراین بهترین زمان ورزش، زمانی است که از قند خون طبیعی برخوردارید.
نکته
- شدت ورزش مهم نیست، بلکه مهم این است که هیچ‌گاه ورزش را ترک نکنید.
- پزشکان به افراد دیابتی توصیه می کنند که 4 تا 5 بار در هفته و هر بار 30 دقیقه ورزش کنند.
- اگر وقت ندارید 30 دقیقه در روز ورزش کنید، می توانید 5 تا 10 دقیقه در روز ورزش کنید، و یا اینکه می توانید به مدت 30 دقیقه متوالی در روز ورزش نکنید، می توانید 15 دقیقه را صبح و 15 دقیقه را بعد از ظهر انجام دهید.
- در دیابتی ها که انسولین استفاده می کنند فعالیت ورزشی ممکن است باعث افت قند خون شود. افت قند خون ممکن است حین ورزش، درست بلافاصله بعد از آن یا حتی شش تا 10 ساعت بعد از ورزش (هیپوگلیسمی تأخیری) ایجاد شود. قبل از شروع فعالیت های ورزشی قند خونتان را اندازه گیری کنید و در مورد کم کردن دارو از پزشک خود سوال کنید.
- هرگز زمانی که قند خون شما خیلی پایین است ورزش نکنید.
- اگر بیشتر از یک ساعت ورزش می کنید به فواصل منظم، قند خونتان را اندازه بگیرید.
- همیشه مقداری مواد قندی زودجذب و غذا به همراه داشته باشید تا در صورت افت قند خون بخورید.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)