اسکن کف پا

زندگی حرکت است و حرکات وابسته به ایستادن بر روی پاهاست. پای هر انسان از چند قوس تشکیل شده است و قوس کف پای هر انسان با دیگری متفاوت است. هر گونه اختلال در وضعیت این قوس‌ها مستقیماً بر تمام اعضاء حرکتی از جمله پا، زانو، لگن، کمر تا گردن و شانه‌ها تأثیرگذار است. بسیاری از سردردها فقط با اصلاح قوس کف پا درمان شده‌اند. زیرا قوس کف پای هر کس با دیگری متفاوت است، بنابراین خرید کفش‌های همسان بر اساس ظاهر آنها یا ساخت کفی ثابت و از پیش ساخته شده، کار علمی و دقیقی نیست و احتمالاً باعث خستگی و دردهای شدید در طول روز خواهد شد.

اسکن کف پا چیست؟

با وجود دستگاه های اسکنر ( High Technology ) کلیه قوس ها و ناهنجاری های کف پای هر فرد قابل بررسی و درمان است و تجویز و ساخت کفی مناسب بر اساس اندازه گیری توسط یک پردازشگر سریع و کامپیوتر و دستور به یک ماشین تراش کامپیوتری ( CNC ) انجام می شود. این تکنولوژی به طور کامل برای اولین بار در کشور و در گروه توانبخشی بیمارستان مدائن راه اندازی شده است و آماده ارائه خدمات به عموم مردم می باشد.

روش استفاده

انواع مختلفی از دستگاه‌های اسکن کف پا وجود دارد. در برخی از آنها شخص روی یک سطح شیشه‌ای می‌ایستد و وزنش را به طور مستقیم روی هر دو پا می‌اندازد. سپس با تجهیزات کامپیوتری، توزیع فشار روی آن سطح بررسی می‌شود و یک پرینت از کف پا داده می‌شود. بعضی از دستگاه‌های اسکن کف پا پیشرفته‌تر بوده و به اصطلاح اسکن‌های داینامیک نامیده می‌شوند. یعنی طی آن تجهیزاتی به پای فرد متصل می‌شود و موقع راه رفتن و فعالیت، وضعیت توزیع فشار بررسی می‌شود اما در حال حاضر کاربرد این دستگاه‌ها بیشتر تحقیقاتی است. البته کاربردهای تشخیصی و درمانی هم دارند اما الان کمتر در این زمینه‌ها استفاده می‌شوند.

پوزیشن ایستادن بیمار روی دستگاه باید طوری باشد که فشار مضاعف روی نواحی پا نیفتد. بیمار باید خود را روی دوپا بیاندازد تا در صفحه ی فرونتال تعادل نیرو برقرار شود. برای تعادل نیرو و خط وزن در صفحه ی ساژینال بیمار باید با زانو ی صاف و نگاه بجلو بدون خم کردن سر یا تنه بیاستد طوری که مفصل مچ پا 90 درجه باشد و خط وزن از 5cm قدام مفصل مچ رد شود

مزایا

بدون اشعه مضر

انجام سریع و کم هزینه

نشان دادن توزیع فشار وزن در کف پا

نشان دادن دفورمیتی های پا.

عدم تنظیم دقیق ایستادن بیمار روی دستگاه

اندازه گیری استاتیک فشار ها و دفورمیت ها

عدم تشخیص معایب گیت بیمار (الگوی راه رفتن)

کاربردها

اسکن کف پا عملی است که طی آن با کمک دستگاه کامپیوتری، قوس‌های کف پا و وضعیت توزیع فشار در قسمت‌های مختلف کف پا بررسی می‌شود. با کمک این اسکن در حالتی که فرد روی پاهایش ایستاده و وزن روی کف پا وارد می‌شود، می توانیم ببینیم بر چه نقاطی فشار بیشتر و بر چه نقاطی فشار کمتری وارد می‌شود. در واقع اولین کاربرد آن بررسی قوس‌های کف پا است. می‌دانیم که در ناحیه کف پا در حالت ایستاده به‌طور طبیعی 2 قوس وجود دارد؛ یک قوس طولی که در سمت داخلی کف پا دیده می‌شود و یک قوس عرضی که تقریبا در وسط و جلوی کف پا دیده می‌شود. حال در بعضی موارد این قوس به صورت طبیعی وجود ندارد و این موضوع باعث ایجاد درد در نواحی مختلف می‌شود که یکی از راه‌های پیشرفته بررسی آن اسکن کف پاست. کاربرد دیگر اسکن کف پا، بررسی توزیع نیرو در کف پاست. در برخی بیماری‌ها به ويژه نوروپاتی‌ها در زمینه دیابت و… نحوه توزیع فشار در کف پا اهمیت خیلی زیادی دارد چون بیمار در کف پا حالت بی‌حسی پیدا می‌کند و اگر به قسمتی از کف پا فشار بیشتری وارد شود و آن قسمت آسیب ببیند، احساس درد یا ناراحتی نمی‌کند؛ بنابراین می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود. پس اسکن کف پا کمک زیادی به این افراد می‌کند.

معایب

عدم تنظیم دقیق ایستادن بیمار روی دستگاه

اندازه گیری استاتیک فشار ها و دفورمیت ها

عدم تشخیص معایب الگوی راه رفتن

بررسی توزیع فشار و قوس‌های کف پا

اسکن کف پا به تنهایی کافی نیست

ادعا می‌شود که اسکن کف پا می‌تواند در تشخیص کمردرد یا درد زانو کمک کند. این به این معنی است که با بررسی اختلالات و مشکلات توزیع فشار در کف پا و اختلالات قوس کف پا و برطرف کردن آنها، می‌توان به برطرف شدن برخی مشکلات ناحیه کمر یا زانو کمک کرد. اما این که هر کمردرد یا هر درد زانو را مستقیما به کف پا ربط دهیم و به جای اینکه کمر را بررسی کنیم، کف پا را بررسی و درمان کنیم، صحیح نیست. در واقع، فقط در برخی موارد اینها مستقیما به هم مرتبط هستند.

ساخت کفی طبی

برای انجام این اسکن‌ها، می‌توان به مراکز ارتوپدی فنی یا مراکز تخصصی که در زمینه دردهای ناحیه کف پا فعالیت دارند و از دستگاه‌های مربوط استفاده می‌کنند، مراجعه کرد. این دستگاه‌ها چند سالی است که ساخته و وارد بازار شده‌اند، اما قبل از آن نیز پزشکان می‌توانستند با معاینه فیزیکی، قوس‌های کف پا را بررسی کنند. احتمالاً قوس عرضی کف پا را در حالت ایستاده به خوبی نتوان بررسی کرد، اما یک پزشک ماهر می‌تواند قوس طولی کف پا را وقتی بیمار روی هر دو پا می‌ایستد، به راحتی بررسی کند. بنابراین، معاینه فیزیکی همچنان در تشخیص برخی اختلالات بسیار کمک‌کننده است. بعد از تشخیص اختلال در قوس‌های کف پا، مرحله بعد ایجاد یک کفی طبی مناسب برای اصلاح توزیع فشار در کف پاست. برخی دستگاه‌های اسکن این قابلیت را دارند که براساس اسکن سه بعدی، یک قالب سه بعدی از کف پا ایجاد کنند تا بتوانند بر اساس آن یک کفی مناسب برای بیمار ساخت.

یک نظریه وجود دارد که طبق آن، اندام‌های حرکتی به صورت یک زنجیره توصیف می‌شوند یعنی از کف پا تا ناحیه کمر همه اندام‌ها مثل یک زنجیره حرکتی به هم متصل هستند. پس بروز مشکل در یکی از این قسمت‌ها می‌تواند باعث ایجاد مشکلات در قسمت‌های دیگر شود. برای مثال کسی که در توزیع فشار در ناحیه کف پا مشکل دارد و مچ یا کف پایش را کج قرار می‌دهد ممکن است موقع حرکت و فعالیت دچار اختلال در قسمت‌های دیگر مثل زانو و کمر شود. البته عکس این موضوع هم صدق می‌کند. برای مثال کسی که انحراف ستون فقرات دارد یا لگنش کج است یا کوتاهی یک اندام دارد، به‌طور طبیعی موقعی که می‌ایستد و راه می‌رود به یکی از اندام‌هایش فشار بیشتری وارد می‌کند یعنی توزیع فشار در کف هر دو پا مساوی نیست. در این حالت هم فرد ممکن است دچار درد یا ناراحتی در یکی از مچ‌ها یا کف پا شود. همچنین کسی که انحراف زانو دارد یعنی زانوی پرانتزی یا ضربدری دارد معمولا همزمان با آن، در توزیع فشار در کف پا هم مشکل دارد. زانوهای ضربدری معمولا همراه با صافی کف پا دیده می‌شوند یعنی سمت داخلی کف پا بیش از حد به سمت پایین آمده است. زانوی پرانتزی هم معمولا همراه با افزایش قوس کف پا دیده می‌شود یعنی کف پا به سمت خارج چرخیده است. با کفی و کفش های طبی می تواند به بدن کمک کرد و از فشار مضاعف بر اندامها کاست.

از نظر طب مدرن و آکادمیک، اختلالات کف پا می‌تواند روی بقیه زنجیره‌های حرکتی اثر بگذارند و باعث مشکلاتی در این قسمت‌ها شوند اما اینکه بعضی‌ها می‌گویند اختلالات کف پا به قلب، پوست، کبد و‌… ارتباط دارد، واقعا از نظر طب مدرن ثابت شده و درست نیست.