بیماری شانه منجمد زمانی بوجود می آید که پوششی که دور مفصل شانه قرار دارد و کپسول نامیده شود متورم و ضخیم گردد. یکی از علائم بازر این بیماری خشکی و شانه درد می باشد. علت بوجود آمدن این اتفاق مشخص نیست. شانه یک مفصل کروی گودالی است. قسمت انتهایی استخوان بازو با گودال تیغه شانه شما در تماس است. وقتی دست خود را از سر خود بالاتر بیاورید کپسول شانه به طور کامل کشیده می شود و وقتی دست خود را پایین بیاورید، به طرف پایین خم می شود. در بیماری شانه منجمد، باندهای بافت جای زخم داخل کپسول شانه شکل می گیرند و باعث ضخیم شدن، ورم کردن و سفت شدن آن می شود. به عبارت دیگر استخوان بازو فضای کمتری را در مفصل در اختیار دارد و محدودیت حرکتی بوجود می آورد. بیماری شانه منجمد باعث درد و خشکی مفصل شانه می شود. در این مقاله به عارضه خشکی شانه و راه های درمان شانه درد مانند طب سوزنی، فیزیوتراپی و ورزش شانه درد پرداخته می شود.
علت
به خوبی مشخص نیست که بیماری شانه منجمد و عارضه خشکی و گرفتگی شانه چگونه بوجود می آید و همیشه نمی توان علت درد شانه را تشخیص داد. با این حال، بعضی از عوامل احتمال ابتلا به خشکی و درد شانه را افزایش می دهند که از قرار زیر می باشند:
سن و جنسیت: اغلب افرادی که به درد شانه راست و خشکی آن مبتلا می شوند بین 40 تا 60 سال سن دارند. این بیماری در زنان بیشتر از مردان شیوع دارد.
آسیب دیدگی یا جراحی قبلی شانه: گاهی اوقات خشکی عضلات گردن و شانه پس از آسیب دیدگی شانه یا بازو مثل شکستگی یا پس از جراحی ناحیه شانه بوجود می آید.
دیابت: در صورتی که مبتلا به دیابت باشید، احتمال ابتلای شما به شانه منجمد افزایش پیدا می کند. دلیل واقعی این مشکل مشخص نیست.
بیماری های دیگر: در صورتی که بیماری های دیگری از قبیل موارد زیر داشته باشید، احتمال ابتلای شما به بیماری خشکی مفصل شانه افزایش پیدا می کند:
- بیماری قلبی
- آرتروز شانه
- سکته
- بیماری ریوی
- پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید
- سرطان پستان
- بیماری دوپویترن(در این بیماری توده های کوچک بافت ضخیم در دست تشکیل می شود و باعث می شوند انگشتان به سمت کف دست خم شوند)
عدم تحرک: بی تحرک شدن برای طولانی مدت باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری خشکی و درد مفصل شانه می شود. بی حرکت بودن مفصل و ماهیچه شانه باعث خشکی می شود.
علائم
درد و خشکی مداوم در مفصل شانه دو مورد از علائم اصلی بیماری شانه منجمد و علائم گرفتگی شانه هستند. خشکی شانه باعث می شود که شما نتوانید حرکات نرمال شانه خود را به طور کامل انجام دهید. با وجود این بیماری، انجام کارهای روزمره برای شما به دلیل وجود خشکی و درد شانه و گردن دشوار می شود که از جمله این کارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمام رفتن
- لباس پوشیدن
- رانندگی کردن
- خواب آرام و راحت
درد و خشکی شانه می تواند خفیف باشند و با فعالیت های روزمره تفاوت کمی وجود داشته باشد یا شدید باشند، به طوری که اصلا نمی توان شانه را حرکت داد. در صورتی که احساس می کنید به بیماری شانه منجمد مبتلا شده اید و خشکی و درد شانه مداوم دارید که باعث محدودیت حرکتی می شود، به پزشک مراجعه کنید. علائم درد شانه و خشکی آن معمولا به تدریج در عرض چند ماه تا چند سال شدت پیدا کند. این بیماری سه مرحله مجزا دارد، اما گاهی اوقات به سختی می توان آنها را تشخیص داد. علائم برای هر فرد متغیر است، مراحل بیماری بصورت ذیل می باشد:
- در طول مرحله اول، که اغلب مرحله “در حال انجماد” نامیده می شود، شما شروع به حس کردن درد شانه می کنید و وقتی می خواهید چیزی را بردارید درد شانه شدیدی پیدا می کند. این نوع درد اغلب در شب و وقتی بر روی قسمت آسیب دیده می خوابید شدت پیدا می کند. این مرحله اغلب بین دو تا نه ماه طول می کشد.
- مرحله دوم، اغلب مرحله “منجمد” نامیده می شود. شدیدا احساس خشکی شانه می کنید، اما درد شانه معمولا شدت پیدا نمی کند و حتی کاهش پیدا می کند. عضلات شانه شما به آرامی فرسوده می شود، زیرا مورد استفاده قرار نمی گیرند. این مرحله معمولا بین 4 تا 12 ماه طول می کشد.
- مرحله سوم، این مرحله به عنوان “فاز بازگشت به عادت” یا مرحله “آب شدن” شناخته می‌شود. در طول این دوره، شما به تدریج قادر خواهید بود بعضی از حرکات شانه خود را دوباره انجام دهید و حس خشکی شانه کاهش می‌یابد. درد شانه شما نیز به تدریج کاهش خواهد یافت، اگرچه گاهی اوقات ممکن است با کاهش سفتی شانه دوباره ظاهر شود. در این دوره، احتمالاً قادر نخواهید بود تمامی حرکات شانه را به طور کامل انجام دهید، اما می‌توانید فعالیت‌های بیشتری را انجام دهید. مدت زمان این مرحله معمولاً بین پنج ماه تا چندین سال است.
تشخیص
پزشکان بیشتر براساس علائم (درد و خشکی شانه) و نشانه ها و معاینه می توانند این بیماری و علل درد شانه را تشخیص دهند. شدت این بیماری بر اساس یک آزمایش ابتدایی تعیین می شود. در این آزمایش پزشک قسمت های مشخصی از بازو، کتف و شانه را فشار و حرکت می دهد. برای پیدا کردن علل شانه درد به یک معاینه جامع نیاز خواهد بود. پزشک به دنبال اختلالات فیزیکی، تورم، تغییر شکل یا ضعف عضلانی خواهد بود و نواحی حساس را بررسی خواهد کرد. وی دامنه حرکت و قدرت شانه را هم مشاهده خواهد کرد. مشکلات ساختاری تنها با کمک آزمایشات تصویربرداری مثل تصویر برداری با اشعه ایکس یا ام آر ای قابل تشخیص است. تصویر برداری با اشعه ایکس نوعی تابش الکترومغناطیسی است که در سفت ترین اشیا نفوذ می کنند تا از فضای داخلی شی تصاویری را بگیرد. در روش تصویر برداری ام آر ای برای گرفتن تصاویری از بافت های نرم داخل بدن انسان از سیگنال های مغناطیسی استفاده می شود.
درمان
درمان خشکی شانه اغلب بدون جراحی بوده و در مورد اکثر بیماران نیز به خوبی عمل می کند و باعث کاهش درد شانه و دیگر علائم می شود.
درمان های اولیه: با قرار دادن کمپرس یخ بر روی شانه به مدت 15 دقیقه برای چندین مرتبه در هر روز به کاهش درد شانه کمک می کند. در صورتی که به فیزیوتراپیست مراجعه کردید، حرکات ورزشی برای درمان خشک شدن شانه را می توانید در خانه انجام دهید تا خشکی شانه کمتر شود. متخصص فیزیوتراپی دستورالعمل هایی را در مورد نوع ورزش هایی که باید انجام دهید، تعداد دفعاتی که باید آنها را انجام دهید و شدت حرکات ارائه می کند. اغلب افراد مبتلا به شانه منجمد می توانند بدون جراحی بیماری خود را بهبود ببخشند.
داروهای مسکن:در صورتی که احساس درد کتف، بازو و شانه را می کنید، ممکن است پزشک برای شما داروهای مسکن مانند پاراستامول، ترکیبی از پاراستامول و کدئین یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی تجویز کند. بعضی از داروهای مسکن مانند پاراستامول و ایبوپروفن بدون نسخه نیز قابل تهیه می باشند. همیشه از دستورالعمل های نوشته شده بر روی جعبه دارو پیروی کنید و دارو را به میزان توصیه شده مصرف کنید. دارو ها به منظور کاهش علائم درد و خشکی شانه برای شما تجویز می شود تا بتوانید حرکات ورزشی و نرمشی را که پزشک برای درمان شانه درد برایتان تجویز کرده است را انجام دهید. مصرف داروهای مسکن، مخصوصا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی در بلند مدت باعث افزایش احتمال عوارض جانبی می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دارو و عوارض جانبی بروشوری که در داخل جعبه دارو قرار دارد را مطالعه کنید.
تزریق کورتیکواستروئید:در صورتی داروهای مسکن برای تسکین درد و خشکی شانه شما تاثیرگذار نبودند، می توانید کورتیکواستروئید را در مفصل شانه خود تزریق کنید. کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که به کاهش درد شانه و التهاب آن کمک می کنند. این داروها با بیهوشی موضعی تزریق می شوند. این تزریقات باعث تسکین درد بازو و کتف و بهبود خشکی شانه می شوند. با این حال، این داروها بیماری را درمان نمی کنند و علائم شما به تدریج باز می گرند. تزریقات کورتیکواستروئید وقتی در شانه دردی احساس نمی کنید و فقط خشکی عضله و ماهیچه شانه وجود دارد، مورد استفاده قرار نمی گیرند. تزریق بیش از حد کورتیکواستروئیدها باعث آسیب وارد شدن به شانه می شوند و این تزریقات اغلب با گذشت زمان کارایی خود را از دست می دهند، بنابراین پزشک شما توصیه می کند که بیش از سه بار کورتیکواستروئید تزریق نشود. حداقل فاصله بین هر بار تزریق کورتیکواستروئید باید بین سه تا چهار هفته باشد.
حرکات ورزشی مخصوص شانه: اگر شما به بیماری شانه منجمد مبتلا هستید، برای بهبود وضعیت خود باید حرکات کششی نرم و منظم را برای مفصل شانه انجام دهید. عدم استفاده از شانه می‌تواند خشکی و درد شانه را تشدید کند، بنابراین باید شانه را به طور معمول و متناسب با فعالیت‌های روزمره خود استفاده کنید. با این حال، اگر خشکی شانه شما شدید است و انجام حرکات ورزشی برایتان دشوار است، پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است برایتان چند حرکت ورزشی ساده ارائه کنند که به شانه آسیب نمی‌رساند و شما باید آنها را روزانه در خانه انجام دهید. در ادامه، نمونه‌هایی از چند حرکت ورزشی مناسب برای افراد مبتلا به خشکی شانه آورده شده است.:
- چرخش خارجی: (کشش غیرفعال) بر روی درگاه در بایستید و بازوی آسیب دیده خود را 90 درجه خم کنید تا به چهارچوب در برسد. دست خود را در سرجای خود نگه دارید و بدن خود را مطابق شکل بچرخانید. به مدت 30 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. عضلات خود را شل کنید و حرکت را مجددا تکرار نمایید. این حرکت باعث می شود با تقویت عضلات، خشکی شانه نیز کاهش پیدا کند.
- خم شدن به جلو: وضعیت تاق باز به پشت به خوابید به طوری که پاهای شما صاف باشد. از دست آسیب ندیده خود برای بالا بردن دست آسیب دیده در بالا سر تا زمانی که یک کشش نرم را احساس کردید، استفاده کنید. به مدت 15 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و به آهستگی به وضعیت اولیه خود برگردد. عضلات خود را شل کنید و حرکت را مجددا تکرار نمایید. با کاهش خشکی شانه به تدریج می توانید بازو وکتف را راحت تر حرکت دهید و در نتیجه درد هم کمتر می شود.
- کشش متقاطع بازو: به آرامی یک بازو را در راستای سینه در زیر چانه بدون وارد کردن درد تا حد امکان بکشید. به مدت 30 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. عضلات خود را شل کنید و حرکت را مجددا تکرار کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست برای حفظ حرکات و انعطاف پذیری شانه شما از روش های مختلفی استفاده می کند. در صورتی که به فیزیوتراپیست مراجعه کنید، روش های درمان درد شانه و خشکی شانه زیر برای شما انجام می گیرد:
- حرکات کششی که برای حرکت مفصل در تمامی جهات از روش های مخصوصی استفاده می کنند
- ماساژ
- گرما درمانی یا کمپرس یخ
روش های دیگر درمان درد شانه مانند تحریک الکتریکی اعصاب یا طب سوزنی در درمان شانه یخ زده نیز موثر هستند.
جراحی
در صورتی که فیزیوتراپی نتوانست بهبود وضعیت شما را بهبود بخشد، ممکن است جراحی به شما توصیه شود. در این نوع جراحی، پزشک یک داروی بیهوشی به شما تزریق کرده و سپس جراحی آرتروسکوپی را انجام می‌دهد. در این جراحی، یک برش کوچک در منطقه شانه ایجاد می‌شود و با استفاده از دوربین، بافت‌ها برداشته یا آزادسازی می‌شوند تا دامنه حرکتی شانه افزایش یابد. در صورتی که خشکی شانه شما ناشی از آسیب دیدگی است، معمولاً جراحی با موفقیت بیشتری در عرض چند هفته پس از آسیب دیدگی انجام می‌شود. پس از جراحی، شما باید حداقل یک روز را در بیمارستان بمانید. بخیه‌ها معمولاً پس از حدود 10 روز جدا می‌شوند. بعد از سه ماه از جراحی، بیشتر بیماران قادر به انجام فعالیت‌ها و حرکات روزمره خود می‌شوند و درد و خشکی شانه آنها کاهش می‌یابد.
درد و خشکی شانه می تواند در شانه راست و یا چپ بروز پیدا کند. درد شانه ممکن است همراه با درد کتف و بازو همراه باشد. این علائم ناشی از بیماری شانه منجمد می باشد که معمولا با درمانهای بدون جراحی بهبود پیدا می کند و فقط تعداد کمی از بیماران نیاز به درمان جراحی پیدا می کنند.
به منظور درمان درد شانه روش های دیگری همچون تزریق پی آر پی، اوزون تراپی و … نیز وجود دارد.
