علت و درمان ورم زانو چیست؟

تورم زانو زمانی ایجاد میشود که مایعی بعد از آسیب دیدگی در داخل و بیرون مفصل زانو ساخته شود مفصل زانو کپسول های بسته ای مانند بالون است و می تواند باز و بسته شود، زمانیکه مایع در داخل مفصل انباشته شود باعث ایجاد تورم می شود، به این تورم  بیرون تراوی یا ترشح گفته میشود. ورم زانو می تواند با زانو درد یا بدون درد زانو باشد، و در زیر زانو، جلوی زانو و پشت آن بروز پیدا کند. بیرون تراوی زانو بر اثر ضربه به ساختارهای مهم زانو در هنگام آسیب دیدگی های شدید ایجاد می شود. ورم زانو در بیرون کپسول معمولا مستقیما روی ساختار زانویی که دچار تورم شده است ایجاد می شود. ورم زانو می تواند به تدریج یا ناگهانی ایجاد شود. تورم با افت و خیز همراه است اما تورم های دائمی و پایدار با آسیب دیدگی های جدی ایجاد می شود. در ادامه به علائم و درمان ورم زانو می پردازیم.

علت و دلایل

علت ورم زانو می تواند موارد زیر باشد:

1-  ورم زانو اغلب بعد از آسیب دیدگی ایجاد میشود، اما در بعضی از مواقع هم میتواند بدون هیچ گونه آسیب دیدگی آشکاری اتفاق بیفتد.

2-  آسیب دیدگی ها می تواند ناشی از ضربه های مستقیم درحین انجام فعالیت های ورزشی پر برخورد مانند فوتبال و فعالیت هایی مانند چرخش، تغییر ناگهانی جهت یا با سرعت زیاد دویدن، پرش، یا فرود آمدن روی زمین ایجاد شود.

3-  ورم زانویی که ناشی از آسیب دیدگی نباشد می تواند بر اثر شرایط دیگری مانندعفونت و بیماری ارتروز زانو التهابی ایجاد شود، در این صورت ورم زانو با درد همراه است.

در صورتیکه ورم زانو بعد از آسیب دیدگی در داخل مفصل زانو ایجاد شود ممکن بر اثر بروز عوامل زیر ایجاد شود:

• پارگی لیگامنت صلیبی ومتقاطع جلویی: لیگامنت متقاطع جلوی رشته های فیبری قوی هستند که در مرکز زانو قرار گرفته اند، این لیگامنت باعث نگهداری استخوان اصلی قسمت بالا و پایین زانو به یکدیگر شده است و به استحکام زانو کمک می کند پارگی لیگامنت جلویی بعد از آسیب دیدگی باعث ایجاد ورم زانو می شود
• پارگی غضروف ها:غضروف ها بافت هایی هستند که به مفصل متصل شده اند و باعث نرمی کشکک زانو و حرکت آن می شوند دو نوع غضروف در مفصل زانو وجود دارد غضروف های نرم وغضروف های سخت. قسمت های هلالی، پدهای انعطاف پذیر در ناحیه خارجی و داخلی مفصل زانو وجود دارد، که به آن غضروف های مینیسک زانو گفته می شود. غضروف های براق، نرم و سختی هم درانتهای استخوان های زانو قرار گرفته است که به آنها غضروف های مفصل گفته می شود.
• شکستگی در مفصل زانو: درصورتیکه هر کدام استخوان های مفصل زانو شکسته شود یا غضروف ها دچارآسیب دیدگی شود ورم زانو رخ میدهد.
• جابه جایی کشکک زانو: زمانیکه ساق پای خود را خم و راست میکنید کشکک زانو درشیاری که درانتهای استخوان ران قرارگرفته است می لغزد  کشکک میتواند به دلیل جابه جایی ناشی از انقباضات شدید ماهیچه ران درحین افتادن های شدید روی زمین از این شیار بیرون بیاید و به ناحیه خارجی مفصل زانو حرکت کند همچنین جابه جایی کشکک زانو می تواند با انجام فعالیت هایی مانند چرخش، افتادن روی زمین با خم شدن ناگهانی زانو هنگام توقف و پریدن یا بعد از پرش از یک ارتفاع ایجاد شود.

تورم در بیرون مفصل زانو می تواند بر اثرآسیب دیدگی یا تشدید بیماری ها با گذشت زمان ایجاد شود.

علل ورم زانو شامل موارد زیر است:

• آسیب دیدگی لیگامنت های جانبی: لیگامنت های جانبی رشته های فیبری قوی در ناحیه داخلی و خارجی مفصل زانو هستند که استخوان ران را به قسمت پایین ساق پا (تیبیا،فیبولا) متصل می کنند.
• التهاب برسا:التهاب برسا به التهاب در کیسه پر از مایع برسا در بین استخوان ها، تاندون ها یا ماهیچه هایی گفته می شود، که از ساییدگی بافت ها جلوگیری میکند و باعث میشود که بافت ها به راحتی  روی یکدیگر حرکت کنند. التهاب در این ناحیه می تواند منجر به ورم زانو می شود.
• تاندونیت: تاندونیت به التهابات  تاندون ها گفته میشود تاندون ها رشته های فیبری قوی هستند که ماهیچه های اطراف زانو را به استخوان ها متصل کرده است
• آسیب دیدگی صفحه رشد: صفحه رشد ناحیه خاصی ازاستخوان های درحال رشد درکودکان ونوجوانان است که میتواند براثرآسیب دیدگی ودرحین انجام فعالیت های ورزشی صدمه ببیند

در صورتیکه با ورم در قسمت داخلی زانو مواجه شوید، ورم زانو در این ناحیه ناشی از آسیب دیدگی نیست و بر اثر عوامل زیر ایجاد می شود:

بیماری نقرس: در این نوع از آرتروز التهابی، کریستال در مفصل زانو رسوب میکند و نقرس به سرعت باعث ایجاد ورم زانو می شود.

• آرتروز فرسوده کننده مفصل:این نوع آرتروز اغلب بعد از سن 40 سالگی ایجاد میشود اما درصورتیکه دچارآسیب دیدگی های ناحیه زانو شده باشید ممکن است زودترهم اتفاق بیفتد با افزایش سن مفصل زانو دچار فرسودگی میشود و از بین میرود و می تواند منجربه ایجاد ورم زانو شود.
• سندروم درد کشکک زانو:این شرایط باعث ایجاد درد در قسمت بالا، زیر، اطراف و پشت کشکک زانو میشود این اختلال ناشی از استفاده زیاد از مفصل وانجام فعالیت های مکرری مانند دویدن، پریدن، زانوزدن وخم شدن است. این یکی از رایجترین سندروم های علت زانو درد و ورم زانو است.
• کیست بیکر: کیست معمولا تجمع مایع در پشت مفصل زانو است که بر اثر آسیب دیدگی یابیماری آرتروز ایجاد می شود.

علائم ونشانه ها

ورم زانو در داخل آن باعث ایجاد علائم زیر می شود:

1-  بروز درد و گرفتگی در کل زانو

2-  شما ممکن است به دلیل تجمع مایع در زانو در خم کردن زانو با مشکل مواجه شوید و زمانیکه بخواهید مفصل را خم کنید، با درد مواجه شوید.

3-  بروز درد هنگام پیاده روی

4-  اگر دچار آسیب دیدگی های غضروف ها و لیگامنت ها (بافت های قوی که استخوان ها را به یکدیگر متصل کرده است)شوید، زانوی شما استقامت کافی نخواهد داشت. ممکن است مفصل زانو قفل شود ناگهانی خم شود و تعادل خود را از دست دهید (دریک موقعیت خاص دچارگرفتگی شود) گرفتگی ایجاد می شود.

5-   با شکستگی غضروف ها و استخوان های مفصل صدای قرچ قروچ بلندی در زمان آسیب دیدگی یا بعد از آسیب دیدگی زمانیکه بخواهید مفصل را حرکت دهید ایجاد می شود.

6-  در مفصل گرمای زیادی ایجاد می شود و قرمز می شود.

7-  در اطراف مفصل کبودی ایجاد می شود.

ورم زانو در بیرون آن باعث ایجاد علائم زیر می شود:

1-  بروز درد مستقما در ناحیه آسیب دیده

2-  قرمزی و افزایش حرارت در ناحیه متورم

3-  زمانیکه دچار آسیب دیدگی لیگامنت شده اید و قصد چرخش یا پرش دارید مفصل زانوی شما ناگهان خم می شود.

4-  فعالیت هایی که باعث ایجاد فشار روی ساختارهای آسیب دیده می شود، می تواند باعث افزایش درد و ورم زانو شود.

5-  زانو زدن و خم شدن میتواند باعث افزایش درد و ورم زیر زانو، بالای زانو و جلوی زانو شود.

6-  ممکن است مسقیما در قسمت بالا و زیر ناحیه آسیب دیده کبودی ایجاد شود.

تشخیص

برای تشخیص دقیق و درست ورم زانو پزشک از شما در خواست می کند که تست های زیر را انجام دهید:

1-  تست عکس برداری اشعه ایکس: انجام این تست استخوان ها و لیگامنت های مفصل زانو را ارزیابی میکند و هر گونه پارگی، شکاف، جابه جایی و بیماری در این نواحی را نشان می دهد.

2-  تست ام آر آی: برای تشخیص اختلالات بسیار جزئی در مفضل زانو نیاز است.

3-  آزمایش خون: این آزمایش می تواند هر گونه عفونت، التهاب، بیماری روماتیسم زانو ناشی از آرتروز، بیماری غدد لنفاوی، مشکلات لخته شدن خون یا بیماری های دیگر را شناسایی کند.

4-  آرتروسنتز (Arthrocentesis): این نوع تست روی مایع موجود در مفصل زانو انجام می شود و خون و هر گونه باکتری در مایع زانو (ورم زانو) را ارزیابی می کند.

درمان

درمان ورم زانو شامل روش های بدون جراحی و جراحی که در ادامه به آنها اشاره می شود، می باشد.

استراحت

استراحت و کاهش فعالیت یکی از راه‌های موثر در درمان ورم زانو است. استراحت به کاهش درد و ورم زانو کمک کرده و فرآیند بهبود را تسریع می‌کند. در این راستا، شما باید از فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی با پاهای آسیب دیده، قرار دادن وزن بر روی مفصل آسیب دیده، نشستن و دراز کشیدن در یک موقعیت ثابت پرهیز کنید. همچنین، زمانی که می‌نشینید یا دراز می‌کشید، باید پاهای خود را تا نزدیک قلب بالا برده تا به کاهش تورم کمک کند.

کمپرس یخ

به کاربردن کمپرس یخ یا بسته های گیاهان یخ زده باعث کاهش ورم زانو می شود.  سرد کردن مفصل باعث کاهش درد و ورم می شود. شما باید کمپرس یخ را به مدت 20 دقیقه روی مفصل قرار دهید و با فاصله یک ساعته مجددا آنرا روی مفصل قرار دهید.

دارو

داروهای زیادی وجود دارد که می تواند باعث درمان ورم زانو شود. این داروها باعث کاهش تورم،سختی و بهبود عملکرد مفصل آسیب دیده می شوند. مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید  مانند آدویل، تایلنول، ایبوپروفن وآسپرین باعث کاهش علائم درد و ورم زانو می شود. ممکن است پزشک بر اساس میزان شدت شرایط داروهای قوی تری را برای کاهش علائم برای بیمار تجویز کند. هم چنین ممکن است تزریق کورتیکواستروئید به صورت مستقیم در مفصل برای کاهش ورم و درمان آب آوردن زانو انجام شود.

فیزیوتراپی

در صورتی که پزشک تشخیص دهد جراحی لازم نیست، بیماران می‌توانند با استفاده از درمان‌های فیزیوتراپی، از جمله الکترو درمانی، اولتراسوند یا درمان با فراصوت، درمان گرم و سرد، و لیزر درمانی، توانبخشی مفصل را تسریع کنند و به حالت طبیعی خود بازگردند. متخصصان فیزیوتراپی با انجام تمرینات منظم استقامتی و انعطافی، بهبود انعطاف پذیری و استقامت عضلات اطراف مفصل را تسهیل می‌کنند و به کاهش ورم زانو کمک می‌کنند.

ماساژ

ماساژ یکی دیگر از درمان های طبیعی برای درمان ورم زانو است با استفاده از ماساژ دادن ماهیچه ها می توان، میزان تولید ایندورفین و مواد شیمیایی دیگر که باعث کاهش درد در بدن می شود، را آزاد کرد و باعث افزایش جریان خون در مفصل شد.

جراحی

در صورتیکه از ورم شدید مفصل زانو همراه با درد و علائم مزمن دیگر رنج می برید و اگر آسیب دیدگی در مفصل مجددا بازگشته است، برای درمان این شرایط پزشک انجام جراحی را به شما توصیه می کند. چند نوع جراحی وجود داردکه باعث کاهش علائم ورم زانو و درد می شود. پزشک مناسبترین و موثرترین نوع جراحی متناسب با شرایط شما را برایتان انتخاب میکند، جراحی هایی که برای درمان این اختلال انجام میشود شامل جراحی آرتروسکوپی، آسپیریشن مفصل (بیرون کشیدن مایع مفصل ) و جراحی تعویض مفصل زانو است.

برای درمان ورم زانو روش‌های دیگری مانند ورزش درمانی، تزریق اوزون و … نیز وجود دارد.

پیشگیری

از انجام فعالیت های فیزیکی خطرناک جلوگیری کنید. وزن متعادل بدن خود راحفظ کنید وزن اضافی باعث ایجاد فشار زیاد روی مفصل زانومی شود و به تدریج باعث فرسودگی و ورم زانو می شود. بستن زانو بوسیله بانداژهای کشی باعث کاهش درد و حفظ مفصل در موقعیت مناسب می شود.

ورم زانو ممکن است نشانه‌ای از وجود مشکل دیگری باشد، بنابراین در صورت مواجهه با این مشکل، در ابتدا فعالیت‌های شدید و فشار روی مفصل را کاهش داده و سپس به پزشک مراجعه کنید تا درمان ورم زانو را شروع کنید. ورم زانو ممکن است همراه با درد یا بدون درد باشد و این مسئله می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد. در این صورت، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، در کودکان نیز ممکن است ورم زانو به دنبال ضربه‌ای رخ دهد. اکثراً این بیماری با استفاده از روش‌های غیرجراحی و برطرف کردن علت آن بهبود می‌یابد و تنها تعداد کمی از بیماران نیاز به جراحی دارند.