اوزون گونه‌ای واکنش‌پذیر از اکسیژن است که از خواصی منحصر به فرد برای بهبود عارضه‌های مختلف برخوردار است. اوزون به دلیل برخورداری از انرژی بالا به سرعت واکنش می‌دهد و عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد تا سیستم ایمنی بهتر بتواند با اجسام خارجی مقابله کند. در درمان اوزون تراپی با تزریق گازهای گرید پزشکی در موضع دردناک، سیستم‌های آنتی اکسیدان بدن فعال می‌شود. در اثر این فعال‌سازی فاکتورهای ایمنی در بدن آزاد می‌شود، یکی از این فاکتورهای ایمنی سیتوکین است که در ناحیه دردناک جریان پیدا می‌کند. سیستم طبیعی تسکین دهنده‌ی درد خود بدن در اثر تزریق فعال می‌شود. مواد شیمیایی خاصی به موضع دردناک فرستاده می‌شود که بافت را التیام می‌دهد و با توجه به نوع آسیب یا صدمه ستون فقرات یا عارضه اسکلتی ـ عضلانی، درد را کاهش می‌دهد یا حتی کاملاً از بین می‌برد.
انواع اوزون تراپی دیسک کمر
روش‌های مختلفی برای انجام اوزون تراپی دیسک کمر وجود دارد، متخصص بهترین روش را با توجه به شرایط بیمار توصیه می‌کند. اوزون تراپی دیسک کمر به سه روش زیر انجام می‌شود:
مستقیم در بافت
اگر اوزون تراپی برای درمان عارضه یا مشکل وخیم انجام شود، گاز اوزون مستقیم در بافت آسیب دیده تزریق می‌شود. گاز در پوشش محافظ تزریق می‌شود.
درون وریدی
برای درمان اختلال‌های داخلی، مانند HIV، گاز اوزون معمولاً در خون گرفته شده از خود بیمار حل می‌شود. سپس خون با گاز حل شده به وسیله سرم در موضع مورد نظر تزریق می‌گردد.
درون عضله
اکسیژن درمانی را می‌توان به روش تزریق درون عضلانی نیز انجام داد. در این روش گاز اوزون قبل از تزریق با خون یا آب استریل مخلوط می‌شود.
کاربرد اوزون تراپی در دیسک کمر
در سراسر جهان از گاز اوزون برای تسکین کمر درد ناشی از فتق دیسک استفاده می‌شود. اوزون با تعدیل واکنش تجزیه اسید آراشیدونیک، اسید چرب موجود در بافت‌ها، به پروستاگلاندین‌های التهابی بر التهاب دیسک اثر می‌گذارد. بنابراین با کم شدن مولفه‌های التهابی، درد نیز کاهش می‌یابد.
به علاوه اوزون تراپی دیسک کمر فواید دیگری نیز دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
- اوزون تراپی درمانی با حداقل تهاجم است.
- این درمان سرپایی است.
- تزریق اوزون درمانی سریع است.
- هزینه این درمان بسیار کمتر از جراحی است.
- اکسیژن درمانی کاملاً بدون درد است.
- دوران بهبود این روش بسیار کوتاه است.
- عوارض اوزون تراپی کمتر از جراحی است.
روند تاثیرگذاری اوزون تراپی دیسک کمر
اوزون گونه تغییر یافته‌ای از اکسیژن است که در مقادیر اندک در اتمسفر وجود دارد. اوزون اثر تخریبی بر روی موادی به نام پروتئوگلیکان، یعنی ماده اصلی تشکیل دهنده نوکلئوس پولپوزوس دارد، نوکلئوس پولپوزوس ماده ژلاتینی مانندی است که در وسط دیسک‌های ستون فقرات وجود دارد. گاهی اوقات نوکلئوس پولپوزوس از دیسک بیرون می‌زند، به عصب‌های نزدیک فشار می‌آورد و به درد عصب سیاتیک دامن می‌زند. گاز اکسیژن، اوزون در دیسک برآمده تزریق می‌شود. گاز مستقیماً با سوزن در دیسک تزریق می‌شود و حجم داخلی دیسک را کاهش می‌دهد. علت این کاهش حجم، اکسیداسیون پروتئوگلیکان‌ها، یعنی پروتئین‌های موجود در داخل مرکز ژلاتینی دیسک یا همان نوکلئوس پولپوزوس است. با کم شدن حجم دیسک، فشار روی عصب‌ها نیز کاهش می‌یابد. با کاهش فشار روی عصب نیز درد تخفیف می‌یابد.
آمادگی قبل از اوزون تراپی دیسک کمر
پزشک توصیه‌های لازم را برای آمادگی پیش از درمان اوزون تراپی دیسک کمر به بیمار ارائه می‌دهد. پزشک ابتدا از بیمار خون می‌گیرد، سپس آن را با گاز اوزون مخلوط می‌کند و مخلوط حاصل را در موضع مورد نظر تزریق می‌کند. اگر خون گیری از بیمار برای تهیه ترکیب لازم باشد، بیمار باید شب قبل از درمان به خوبی استراحت کند و صبح یک صبحانه مقوی و سالم میل کند. همچنین بیمار باید مایعات فراوان بنوشد تا آب بدن تامین شود.
مراحل اوزون درمانی
مقدار کمی مخلوط (۵ ـ ۳ میلی لیتر مخلوط گاز اوزون/ اکسیژن با غلظت mg/ml 35 ـ ۳۰ اوزون) مستقیماً در مرکز فضای intersomatic و با توجه به محل فتق دیسک تزریق می‌شود، اما در روش غیرمستقیم، مخلوط اکسیژن ـ ازون (موسوم به طب سوزنی شیمیایی) در عضلات اطراف مهره‌های ستون فقرات و با توجه به metamers دیسک برآمده تزریق می‌شود؛ درصد موفقیت روش مستقیم و غیرمستقیم به ترتیب ۸۰ و ۷۳ درصد است. تاکنون بیش از یک میلیون بیمار از مزایای اوزون تراپی دیسک کمر برخوردار شده‌اند.
عوارض جانبی
با وجود این که اوزون تراپی دیسک کمر می‌تواند باعٍث بهبود بسیاری از بیماری‌ها شود ،اما مانند هر روش درمانی دیگر معایبی نیز دارد که عبارتند از:
- گاز اوزون به دلیل داشتن سه اتم، ناپایدار است. این ناپایداری واکنش‌پذیری اوزون را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند.
- قرار گرفتن در معرض غلظت بالایی از اکسیژن به گلبول‌های قرمز آسیب می‌زند، بنابراین اندازه‌گیری باید بسیار دقیق باشد.
هزینه
برآورد هزینه اوزون تراپی دیسک کمر دشوار است، چون درمان هر بیمار با توجه به عارضه موجود انجام می‌شود و طول درمان متغیر است.
پرسش‌های متداول
آیا می‌توانم در زمان اوزون درمانی ویتامین مصرف کنم؟
آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C، E، A و B، کاروتن و متیونین، سیستئین، لوسین و سلنیوم در زمان اوزون درمانی به منظور محافظت در برابر اکسیداسیون به بیمار داده می‌شود. با این توصیف بهتر است در مدتی که اوزون درمانی انجام می‌دهید، ویتامین‌های نام برده را مصرف نکنید. در روز تزریق مواد مغذی فوق را مصرف نکنید، البته مصرف اقلام خوراکی مدتی پس از تزریق اشکالی ندارد. مواد معدنی و مولتی ویتامین‌های دیگر را می‌توان بدون بروز کم‌ترین مشکلی همراه با اوزون درمانی مصرف کرد.
آیا در زمان اوزون درمانی باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم؟
رژیم غذایی سالم برای موفقیت اوزون تراپی بسیار مهم است. به این ترتیب بخشی از اوزون تزریق شده به دلیل واکنش دادن با مواد زائد و غیرضروری موجود در غذای مصرفی هدر نمی‌رود. می‌توان گفت که رژیم مخصوص اوزون تراپی، غذاهای سالم و نه فست فودهای مورد علاقه اکثر ما است، البته توصیه می‌کنیم چنین رژیمی را همواره رعایت کنید؛ برای مثال سعی کنید غذاهای فراوری شده و مسموم را از برنامه غذایی خود حذف کنید. یک رژیم غذایی سالم از ۲۰ % کربوهیدرات‌های پیچیده، ۱۰ % یا کمتر چربی و مخلوط مواد مغذی و پروتئین تشکیل می‌شود. البته بهتر است چربی حیوانی، برای مثال گوشت قرمز میل نکنید. اگر حذف کامل گوشت قرمز برایتان مقدور نیست، حداقل مصرف آن را به حداقل برسانید. به هیچ وجه چربی تشکیل شده از روغن‌های فرابکر را مصرف نکنید.
