تنگی کانال نخاعی: علائم و درمان با دارو، جراحی و حرکات اصلاحی

تنگی کانال نخاعی بیماری است که به دلیل فشرده شدن اعصاب ستون فقرات ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند به طیف وسیعی از علائم، از جمله درد، ضعف و بی حسی در بخش‌های مختلف بدن منجر شود. در این مقاله می‌خواهیم علل و نشانه‌های تنگی کانال نخاعی را همراه با اطلاعاتی در مورد تشخیص و درمان آن معرفی کنیم.

تنگی کانال نخاعی چیست؟ 

تنگی کانال نخاعی به معنای محدود شدن فاصله بین مهره‌ها یا استخوان‌های ستون فقرات است. این تنگی یا فشردگی بر روی کانال نخاعی فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود فضای نخاع و ریشه‌های عصبی محدود شوند. این وقایع می‌توانند باعث ایجاد درد، ضعف یا بی‌حسی شوند که اغلب در پاها حس می‌شود.

مهره‌ها 33 استخوان هستند که به هم متصل می‌شوند تا کانال نخاعی را شکل دهند. کانال نخاعی شامل طناب عصبی است که از پایه جمجمه تا کمر و دنبالچه ادامه می‌یابد.

در پایه آن، نخاع به یک دسته از ریشه‌های عصبی جدا می‌شود. این ریشه‌های عصبی از طریق شکاف بین مهره‌ها منشعب می‌شوند.

علل ایجاد تنگی کانال نخاعی 

استئوآرتریت شایع‌ترین علت بروز آرتروز در ستون فقرات است. استئوآرتریت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دژنراتیو است که به علت افزایش سن سبب تغییراتی در ساختار کانال نخاعی و بخش‌های مجاور آن می‌شود.

برخی از این تغییرات که باعث تنگی کانال نخاعی می‌شوند. مثال‌ها عبارتند از:

• رشد بخش‌های استخوانی در مهره‌ها که به نام اسپور شناخته می‌شوند .
• انحطاط و التهاب مفاصل بین مهره‌ها
• ضخیم شدن رباط‌ها که از ستون فقرات پشتیبانی می‌کنند.

انواع مختلفی از آرتروز ممکن است باعث ایجاد تنگی کانال نخاعی شود، از جمله:

• آرتروز روماتوئید 
• اسپوندیلیتز انکولیوز
• بیماری پژه

سایر بیماری‌هایی که می‌توانند باعث ایجاد تنگی کانال نخاعی شوند عبارتند از:

• ایجاد تومور در نخاع یا بخش‌های دیگر ستون فقرات
• اسکولیوز

علائم تنگی کانال نخاعی

افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاعی هستند ممکن است علائم زیر را در پاها تجربه کنند:

• درد شدید
• بی حسی
• ضعف
• گرفتگی عضلات
• سوزش و درد در وسط ساق پا و پایین پاها (سیاتیک)

این علائم ممکن است به آرامی شروع شوند و با گذشت زمان بدتر شوند.

در برخی از افراد نوعی از تنگی کانال نخاعی ایجاد می‌شود که به نام سندروم اسب کادو (CES) شناخته می‌شوند. CES بر ریشه‌های عصبی موجود در پایه ستون فقرات تاثیر می‌گذارد. این بیماری یک وضعیت جدی است که اگر فرد درمان نشود می‌تواند سبب فلج دائمی و بی اختیاری وی شود.

علائم CES عبارتند از:

• سیاتیک درد عضلانی، که در یک پا یا هر دو پا حرکت می‌کند و تیر می‌کشد.
• ضعف در یک یا هر دو پا
• از دست دادن حساسیت در سراسر اندام تناسلی، سینه و بخش‌های داخلی ران
• ضعف در پا که باعث می‌شود پا در حال راه رفتن خواب رود.
• از دست دادن توان جنسی
• از دست دادن کنترل بر روده یا مثانه
• بی حسی شدید یا افزایش آن بین پاها، بخش داخلی ران و پشت پاها
• درد و ضعف شدید که به یک یا هر دو پا گسترش می‌یابد. این باعث می‌شود که راه رفتن یا بلند شدن از صندلی سخت شود.

عوامل خطرآفرین ابتلا به تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی ممکن است مادر زادی باشد یا در مراحل بعدی ایجاد شود. تنگی مادرزادی کانال نخاعی از زمان تولد وجود دارد. این عارضه معمولا در نتیجه داشتن کانال نخاعی کوچک است.

تنگی ستون فقرات در نتیجه تغییراتی که در اثر کهولت سن ایجاد می‌شود نیز رخ می‌دهد و یا به عنوان یکی ازعلایم یک بیماری دیگر برشمرده می‌شود.

عوامل زیر سبب ایجاد تنگی کانال نخاعی می‌شوند:

• داشتن اسکولیوز، که به معنی انحنای جانبی ستون فقرات است.
• داشتن جراحت یا زخم در ستون فقرات و یا جراحی ستون فقرات
• فلوراید یا کلسیم اضافی در بدن

تشخیص بیماری تنگی کانال نخاعی 

برای تشخیص تنگی کانال نخاعی، پزشک یا متخصص روماتولوژیست از شما در مورد علائم و سابقه پزشکی خود سوال خواهند کرد. همچنین، آنها از شما خواهند دریافت یک معاینه فیزیکی. در طول این معاینه، پزشک به دنبال نشانه‌هایی از تنگی کانال نخاعی خواهد بود، از جمله از دست دادن حس، ضعف عضلانی و وجود رفلکس‌های غیرطبیعی.

سپس آنها می‌توانند آزمایش‌های زیر را برای تأیید تشخیص خود انجام دهند:

• یک تصویر اشعه ایکس از ستون فقرات. این ممکن است رشد استخوان‌هایی که به نام اسپور شناخته می‌شود را نشان دهد که بر روی اعصاب ستون فقرات ایجاد شده و سبب محدود یا تنگ شدن کانال نخاعی می‌شود.
• MRI یا سی تی اسکن، که می‌تواند تغییراتی را در بافت‌های داخل و اطراف کانال نخاعی تشخیص دهد.
• تجویز یک آزمایش میلوگرام که شامل تزریق رنگ به ستون ستون فقرات برای تمایز بین انواع مختلف بافت‌ها است.
• الکترومیوگرافی، که از الکترود برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات استفاده می‌کند.
• سایر مطالعات پزشکی که ممکن است شامل اسکن استخوان، میلوگرام (CT اسکن گرفته شده پس از تزریق رنگ) و EMG (آزمایش الکتریکی فعالیت عضلانی) باشد.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون را درخواست دهد تا این احتمال که علل دیگری سبب علایم فرد شده است را رد کند.

درمان تنگی کانال نخاعی 

تنگی کانال نخاع می‌تواند به تدریج و با گذشت زمان بدتر شود. اگرچه درمان مشخص و یکسانی برای آن وجود ندارد، اما ترکیبی از درمان‌ها می‌تواند به تثبیت وضعیت و کاهش برخی از علائم آن کمک کند.

اگر شما دچار تنگی کانال نخاعی شده‌اید، بسیاری از متخصصین مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند به شما کمک کنند، از جمله متخصصان آرتروز، متخصصان اعصاب، جراحان و فیزیوتراپیست‌ها. درمان تنگی کانال نخاعی ممکن است شامل فیزیوتراپی، دارو درمانی و برخی موارد دیگر باشد.

جراحی به استثنای موارد اضطراری، مانند سندرم اسب کادو، معمولا آخرین گزینه است.

سایر گزینه‌های درمانی عبارتند از:

دارو درمانی 

داروهای مسکن، مانند استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، بدون نیاز به نسخه می‌توان آنها را تهیه کرد.

برای رفع علائم شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای دیگری تجویز کند مانند:

• داروهای قوی‌تر مانند داروهای ضد افسردگی
• شل کننده‌های عضلانی برای کاهش اسپاسم عضلانی و گرفتگی عضلات
• تزریق استروئید برای کاهش التهاب در اطراف نخاع

جراحی

در بعضی موارد، ممکن است فرد برای رفع علائم شدیدتر یا بدتر، تحت عمل جراحی قرار گیرد.

جراحی رفع فشار از روی کانال نخاعی شامل حذف همه بافت‌های استخوانی رشد یافته و یا سایر بافت‌های التهابی از روی کانال نخاعی است که در نتیجه سبب آزاد شدن فضای اعصاب و نخاع است. یک جراح ممکن است بسته به وضعیت شما، عمل رفع تنگی کانال نخاعی را به عنوان یک عمل حداقل تهاجمی انجام دهد.

در عمل جراحی حداقل تهاجمی دکتر جهت هدایت یک دوربین کوچک و سایر ابزار جراحی یک برش کوچک ایجاد می‌کند. این روش سبب حداقل آسیب به عضلات و بافت نرم اطراف طناب نخاعی می‌شود و خطر ابتلا به عفونت را پایین می‌آورد.

ورزش 

ورزش منظم یا تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند باعث تقویت عضلات پشت، کمر، دست‌ها و پاها شود، که منجر به انعطاف پذیری، بهبود تعادل و تحرک شما می‌شود.

براساس تحقیقات، توصیه می‌شود که برنامه‌هفتگی افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی حداقل شامل 3 جلسه تمرین با مدت 30 دقیقه در هر جلسه باشد. این تمرینات باید شامل تمرینات انعطاف‌پذیری باشند، که شامل خم کردن کمر به جلو نیز می‌شوند. هنگامی که فرد کمر خود را تقویت می‌کند، می‌توان فعالیت‌های ملایم دیگری نظیر پیاده‌روی یا شنا را به برنامه تمرینی اضافه کرد یا آنها را ترکیب کرد.

کشش کمر به عقب 

انجام تمرینات کششی یا خم به عقب می‌تواند به افزایش فضای بین مهره‌ها و کاهش فشار بر کانال نخاعی کمک کند:

جمع کردن زانو به داخل قفسه سینه 

برای انجام این کشش:

• ابتدا به پشت روی زمین دراز کشیده و هر دو زانو را خم کنید.
• به آرامی زانوی پای راست را به داخل سینه بکشید و آن را با هر دو دست بگیرید.
• به آرامی زانو را به سمت سینه بکشید و مرتبه این کار را تکرار کنید.
• پا را عوض کرده و با همین روش پای دیگر را ورزش دهید.

در آغوش گرفتن زانو 

برای انجام این کشش:

• ابتدا به پشت دراز کشیده و زانوها را خم کرده و به سمت سینه خود بیاورید.
• هر دو زانو را به سمت سینه بکشید و با دو دست دور آن قلاب کنید.
• به آرامی زانوها را آزاد کنید و به موقعیت اولیه بازگردید.
• 10 بار این تمرین را تكرار كنيد.

تمرین مقاومت

برای انجام این تمرین:

• ابتدا به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوها را خم کرده و روی زمین بگذارید.
• در حالی که عضلات شکم را سفت گرفته‌اید کمر را به زمین فشار دهید.
• مفصل ران را حرکت ندهید.
• 5 ثانیه در این حرکت بمانید و به طور طبیعی نفس بکشید، سپس خود را رها کنید.
• 10 بار این تمرین را تكرار كنيد.

کشش چرخشی کمر

برای انجام این کشش:

• ابتدا به پشت روی زمین دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید.
• عضلات شکمی را بکشید.
• به آرامی هر دو زانو را به سمت راست حرکت دهید و کمر به بالا را در جهت مخالف یعنی به سمت چپ بچرخانید. سپس به وسط برگردید.
• هر دو زانو را به سمت چپ ببرید تا جایی که احساس کشش خوشایندی داشته باشید. کمر به بالا را نیز در جهت عکس بچرخانید و چند ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس به وسط برگردید.
• 10 بار این تمرین را تكرار كنيد.

چه کارهایی را می‌توانم انجام دهم تا از ابتلا به تنگی نخاع کمری پیشگیری کنم؟ 

از آنجا که تقریبا همه افراد بالای 50 سال مبتلا به استئوآرتروز ستون فقرات هستند، شما واقعا نمی‌توانید از تنگی کانال نخاعی کمر جلوگیری کنید. اما ممکن است بتوانید خطر ابتلا به این عارضه را در خود پایین بیاورید. در اینجا چند راه ساده برای حفظ سلامت ستون فقرات شما وجود دارد:

• ورزش منظم داشته باشید. ورزش، عضلات پشت و کمر را تقویت می‌کند و ستون فقرات شما را انعطاف پذیر می‌کند. تمرینات هوازی مثل پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری، و تمرینات وزنه برداری هم برای پشت شما مناسب است.
• حفظ وضعيت خوب را یاد بگیرید. مثلا چگونه با خیال راحت اشیای سنگین را بلند کنید. همچنین چگونگی رفتن به رختخواب و بلند شدن از جا با حالت‌های صحیح بدنی را یاد بگیرید. یک صندلی راحتی برای استراحت یا زمان‌های نشستن خود انتخاب کنید که انحنای طبیعی پشت شما را به خوبی محافظت می‌کند.
• حفظ وزن سالم و جلوگیری از اضافه وزن بیش از حد باعث ایجاد استرس بیشتر بر روی کمر شما می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد علائم تنگی کانال نخاعی شود.

مدیریت بیماری تنگی کانال نخاعی 

بهترین راه برای مدیریت تنگی کانال نخاعی این است که تا آنجا که می‌توانید درمورد بیماری خود یاد بگیرید، با نزدیک شدن به تیم پزشکی خود با آنها همکاری کنید و در درمان خود نقش فعال داشته باشید.

با حفظ وزن سالم، تمرینات بیومکانیک بدن و ورزش منظم و پایین آوردن وزنتان، می‌توانید خود را سالم نگه دارید.

روش‌های درمان خانگی ساده مانند یخ کیسه، پد گرم، ماساژ، و یا دوش گرم و طولانی می تواند به شما کمک کند. مکمل‌های غذایی مانند گلوکوزامین و کندریتین به عنوان مکمل‌های تغذیه‌ای مناسب برای استئوآرتریت توصیه می‌شود، اما مطالعات اخیر نتایج مثبتی را نشان نداده‌اند. از می‌خواهید که هرگونه مکمل‌های تغذیه‌ای را امتحان کنید و یا در مورد درمان‌های جایگزین یا داروهایی که فکر می‌کنید به شما کمک می‌کند می‌اندیشید، ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.