دیسک کمر، جابجایی مواد دیسک فراتر از محدوده طبیعی فضای دیسک است. اگر مواد درون دیسک به دیواره آن فشار آورده و باعث برآمدگی آن شوند یا به خارج نشت کنند، باعث وارد شدن فشار به ریسمان نخاعی یا ریشه‌های اعصاب می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به درد شدید در مسیرهایی که مربوط به ریشه عصب فشرده شده می‌شوند، شود. فشار روی ریشه‌های عصبی ناشی از دیسک کمر می‌تواند باعث بی‌حسی و ضعف در نواحی مربوط به آن عصب شود. امروزه می‌توان با انجام عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپی سی آر ام، به بیماران مبتلا به دیسک کمر کمک کرد. در جراحی‌های کم تهاجم ، برای به حداقل رساندن آسیب وارده به بافت‌های اطراف، از برش‌های بسیار کوچکتری که معمولاً در جراحی‌های باز به کار برده می‌شوند، استفاده می‌شود. جراحی‌های کم تهاجم در مقایسه با جراحی‌های سنتی با کاهش خطر خونریزی قابل توجه، زمان ریکاوری کوتاه‌تر و ترومای بافت متوازی کمتر همراه هستند. به همین دلیل معمولا این قاعده برای جراحی‌هایی با تهاجم کمتر وجود دارد که می‌توان از آنها در هر زمان ممکن استفاده کرد و برای جراحی‌های باز، قاعده بر این است که در مواقع اضطراری یا موقعیت‌هایی که جراحی با حداقل تهاجم گزینه مناسبی نیست از آنها استفاده شود.
در چه صورت برای دیسک کمر باید به پزشک مراجعه کرد؟
علائم دیسک کمر عموماً شامل درد در یک یا هر دو دست یا پا، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در بخش‌هایی از اندام‌های دست و پا، ضعف عضلات و کاهش واکنش‌ها و رفلکس‌ها در اندام‌ها است. ممکن است علائم دیسک کمر درد گسترده را به طور ضروری نشان ندهد. محل بروز علائم به وابستگی به محل قرارگیری دیسک کمر و ساختارهای تحریک شده در اطراف آن، متفاوت است. مکان علائم، به تشخیص دقیق آن کمک میکند؛ زیرا اعصاب معمولاً در الگوهای خاصی در بدن پراکنده شده‌اند.
در صورت داشت این علائم برای درمان دیسک باید سریعا به متخصص دیسک مراجعه کرد.
مزایای عمل‌های جراحی اینترونشن با حداقل تهاجم، در مقایسه با جراحی ستون فقرات سنتی
عمل دیسک کمر بسته (اینترونشن) بر خلاف عمل جراحی ستون فقرات باز می‌تواند ایمن‌تر و سریع‌تر بوده و به زمان ریکاوری کمتری احتیاج داشته باشد. این عمل جراحی به دلیل کاهش آسیب به بافت نرم و ترومای عضلانی، در مقایسه با جراحی‌های باز می‌تواند مزایایی مانند مواردی که در ادامه می‌آید را در بر داشته باشد:
- احتمال کمتر آسیب دیدگی عضله: در جراحی باز نخاع، جراح عضلات موجود در ناحیه آسیب دیده را به یک طرف می‌کشد. انجام این کار می‌تواند منجر به آسیب دیدگی عضلات و بافت نرم شود و همچنین درد بیشتری پس از عمل جراحی وجود خواهد داشت. در حالی که در عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) لازم نیست جراح برای انجام همان میزان از تغییرات، ماهیچه را به یک طرف بکشد و این امر منجر به کاهش خطر آسیب دیدگی بافت نرم اطراف محل جراحی می‌شود.
- احتمال کمتر بروز عوارض جانبی: در عمل جراحی ستون فقرات سنتی، جراح باید برای رسیدن به ناحیه آسیب دیده ستون فقرات، یک برش بسیار طولانی ایجاد کند که این امر منجر به افزایش خطر عوارض پس از عمل می‌شود. در حالی که عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) مستلزم زدن برش‌های کوچکتری هستند که خطر بروز عفونت در ناحیه جراحی، خونریزی و عوارض دیگر را کاهش می‌دهد.
- کاهش درد: جراحی سنتی ستون فقرات می‌تواند به دلیل طولانی‌تر بودن برشی که جراح مجبور است ایجاد کند، پس از عمل درد و ناراحتی بسیاری به جا بگذارد. در حالی که عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) معمولاً ناراحتی و درد کمتری به دنبال خواهند داشت و این امر منجر به کوتاه‌تر شدن دوره بستری در بیمارستان می‌شود. حتی همین درد اندکی که پس از جراحی تجربه می‌کنید نیز می‌تواند با مصرف چند مسکن کاهش پیدا کند.
- زمان ریکاوری سریع‌تر: به طور معمول دوره نقاهت عمل جراحی ستون فقرات سنتی بسیار طولانی‌تر است؛ خصوصاً اگر عضلات اطراف ناحیه تحت جراحی در طول عمل آسیب دیده باشند. در حالی که در عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) اغلب اوقات دوره نقاهت کوتاه‌تر است؛ زیرا جراح از برش‌های کوچکتری استفاده میکند که به اندازه عمل جراحی ستون فقرات سنتی، بافت نرم و عضلات را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند.
- نتایج جراحی بهتر: برش‌های پوستی کوچکتر اغلب به کوچکی دو سانتیمتر هستند؛ بنابراین زخم‌ها با اثر کمتری بهبود پیدا می‌کنند.
- گزینه‌های بی‌حسی موضعی: برخی از جراحان، عمل بسته دیسک کمر (اینترونشن) را به صورت سرپایی انجام می‌دهند و در آن فقط از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کنند؛ بنابراین احتمال کمتری برای واکنش ناسازگار نسبت به بیهوشی عمومی وجود خواهد داشت.
- کاهش خطر ابتلا به عفونت: برش‌های بزرگی که در جراحی باز نخاع زده می‌شوند و آسیب‌های بافت نرم ناشی از آن می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. اگرچه MIS (جراحی ستون فقرات بسته) نیز مانند هر روش دیگری می‌تواند عوارضی ایجاد کند، اما مطالعات نشان می‌دهند که در مقایسه با عمل جراحی باز ستون فقرات، میزان عفونت در روش MIS کاهش یافته است.
- خونریزی کمتر در عمل جراحی: یکی از نگرانی‌های بزرگ در رابطه با عمل جراحی ستون فقرات باز، خونریزی پس از عمل است که اغلب در پی آن لازم است جراح انتقال خون آلوژنیک را برای بیمار انجام دهد. عمل‌های بسته دیسک کمر (اینترونشن) باعث کاهش ترومای جراحی می‌شوند که منجر به کاهش خونریزی در حین جراحی می‌شود.
- کاهش نیاز به مصرف مسکن در پی عمل جراحی: از آنجا که در عمل بسته دیسک کمر، جراحت کمتری وجود دارد، معمولاً درد پس از عمل کمتر است و این امر باعث کاهش نیاز شما به مصرف مسکن پس از عمل جراحی می‌شود.
جراحی ستون فقرات با حداقل تهاجم
عمل‌های بسته دیسک کمر(اینترونشن) تحت هدایت دستگاه فلوروسکوپی سی ارم ( C-ARM ) :
دکمپرشن دیسک
عمل دکمپرشن دیسک، یک عمل جراحی ستون فقرات کمتر تهاجمی است که در آن جراح بخش کوچکی از دیسک برآمده که باعث فشرده شدن ریشه اعصاب نخاعی شده و درد کمر یا پاها را به دنبال دارد، را برمی‌دارد. شما در طول این عمل جراحی، تحت بی‌حسی موضعی عمل می‌شوید.
جراح با لیدوکائین پوست شما را بی‌حس کرده و تحت هدایت اشعه ایکس یک سوزن کانول کوچک را وارد دیسک میکند. دستگاه دکمپرشر که یک وسیله حرکتی است، دارای یک نوک چرخشی می‌باشد که جراحان آن را در داخل کانول قرار می‌دهد. این دستگاه پس از روشن شدن، بخش کوچکی از دیسک را سوراخ کرده و بیرون می‌کشد؛ در نتیجه دیسک جمع‌تر شده و درد کاهش پیدا میکند.
جراحی آندوسکوپی ستون فقرات
جراحی آندوسکوپی ستون فقرات به عنوان یک روش جراحی با کمترین درجه تهاجم درمانی برای ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. آندوسکوپ، یک دوربین فیبرنوری بسیار نازک است که برای مشاهده بخش‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. تصاویر دوربین روی یک مانیتور مشابه تلویزیون نمایش داده می‌شود. آندوسکوپ با بزرگنمایی داخلی و منبع نور تجهیز شده است. در جراحی آندوسکوپی، ابزارها از طریق آندوسکوپ عبور کرده و مواد دیسک یا سیخ‌های استخوانی برداشت می‌شوند. یکی از مزیت‌های اصلی جراحی آندوسکوپی، این است که امکان انجام عمل جراحی از طریق یک برش کوچک با کمترین آسیب به بافت‌های اطراف وجود دارد، در حالیکه امکان مشاهده آناتومی بدن از طریق دوربین را فراهم میکند.
آندوسکوپ مورد استفاده برای عمل جراحی ستون فقرات، به طور معمول قطر یک مداد استاندارد معمولی (۷- ۵ میلی متر) را دارد. آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک (کی هول) وارد بدن می‌شود. این سوراخ فقط به اندازه‌ای بزرگ است که آندوسکوپ از آن عبور کند. هنگامی که این تکنیک مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ عمل، «جراحی آندوسکوپی حقیقی» تلقی می‌شود.
آندوسکوپ همچنین می‌تواند به منظور بهبود دید جراح با بزرگنمایی بیشتر ساختارهای آناتومیکی، از طریق یک برش باز یا از طریق یک منقبض کننده لوله‌ای وارد شود. این روش جراحی «با کمک آندوسکوپی» نامیده می‌شود و نسبت به عمل جراحی آندوسکوپی حقیقی اغلب از طریق برش‌های کمی بزرگتر ( ۱۸- ۱۴ میلی متر) انجام می‌شود.
دکمپرشن دیسک زیر پوستی
دکمپرشن دیسک زیر پوستی با جراحی ستون فقرات با آندوسکوپی، متفاوت است. این عمل جراحی برای درمان برامدگی‌های کوچک دیسک انجام می‌شود که به آن دیسک فتق Contained نیز گفته می‌شود. دیسک فتق Contained به این معنا است که ژل داخلی (هسته) هنوز به دیواره خارجی دیسک نرسیده و به کانال نخاعی نفوذ نکرده است. عمل دکامپرشن دیسک زیر پوستی برای دیسک فتق کامل (اکسترود شده) که در آن هسته به طور کامل به دیواره بیرونی نفوذ کرده است، به کار نمی‌رود.
جراحی زیر پوستی شامل تکنیک‌هایی است که از طریق آنها بدون آنکه جراح دید مستقیمی از آناتومی که روی آن کار می کند داشته باشد، برش‌ها یا سوراخ‌های کوچکی در پوست ایجاد می‌شود. از آنجا که جراح نمی‌تواند ابزارهای زیر پوست را ببیند، مجبور است از یک دستگاه اشعه ایکس قابل حمل (فلوروسکوپی سی آر ام) برای دیدن ابزارهای جراحی که زیر پوست قرار دارند، استفاده کند. دکامپرشن زیرپوستی دیسک شامل وارد کردن یک سوزن بلند به دیسک و عبور دادن برخی از انواع ابزارها از طریق سوزن برای برداشتن کانال‌های کوچکی از مواد دیسک و خارج کردن آن می‌باشد. این ابزار ممکن است یک وسیله مکانیکی، لیزر یا ابزار دیگری باشد. تئوری که در پس این درمان قرار دارد این است که با خارج کردن مواد دیسک از درون آن، فشار روی دیواره خارجی کاهش پیدا کرده و علائم ناشی از برامدگی دیسک تسکین پیدا میکند.
درمان الکتروترمال درون دیسکی یا IDET
IDET (که آنولوپلاستی نیز نامیده می‌شود) روشی است که برای درمان کمردرد ناشی از بیماری دژنراسیون دیسک خفیف یا متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، پارگی در دیواره خارجی ( آنولوس) دیسک کمر به منظور گرم کردن اعصاب و درزگیری پارگی‌ها برای کاهش کمر درد، به وسیله گرما درمان می‌شود.
طی یک درمان آنولوپلاستی الکتروترمال، یک کاوشگر یا پروب (کاتتر الکتروترمال) وارد دیسک آسیب دیده بیمار می‌شود. سپس کاوشگر از درون دیسک، به آرامی تا ۹۰ درجه سلسیوس (۱۹۴ درجه فارنهایت) گرم می‌شود. گرما برای کمک به بستن پارگی‌ها، الیاف‌های کلاژن دیواره دیسک را ضخیم کرده و محکم میکند. سپس برای مسدود کردن سیگنال‌های درد، انتهای ریشه عصبی درون دیسک داغ زده (سوزانده) می‌شود.
نوکلئوپلاستی
نوکلئو پلاستی (که به آن دکمپرشن دیسک پلاسما نیز گفته می‌شود) یک روش جراحی است که شامل وارد کردن یک سوزن دراز به داخل دیسک و عبور دادن برخی از ابزارها از طریق سوزن برای جدا کردن کانال‌های کوچک مواد دیسک از داخل دیسک است. در روش نوکلئوپلاستی به وسیله تکنولوژی که کوبلیشن نامیده می‌شود، مواد دیسک در دمایی پایین‌تر از یک لیزر ذوب می‌شود و سپس مواد دیسک را برمی‌دارند. تئوری پشت روش دکمپرشن دیسک زیر پوستی این است که با خارج کردن مواد دیسک از داخل دیسک، فشار روی دیواره بیرونی کاهش یافته و این امر علائم ناشی از برامدگی دیسک را تسکین می‌دهد.
تکنیک‌های دکمپرشن دیسک زیر پوستی، امکان داشتن دید مستقیم نسبت به دیسک، ریشه عصبی یا سایر بخش‌های آناتومی بدن را نمی‌دهند؛ به همین دلیل انتخاب بخشی از دیسک که مستقیماً به ریشه عصب فشار وارد میکند، جدا کردن و خارج کردن آن بدون آسیب زدن به عصب را برای جراح بسیار دشوار می‌کنند. بنابراین تکنیک‌های زیر پوستی، تکنیک‌هایی غیر انتخابی هستند؛ به این معنا که مواد درون دیسک از داخل آن برداشته می‌شود اما بیرون زدگی دیسک یا برآمدگی آن مستقیماً از روی ریشه عصب برداشته نمی‌شود.
ریزوتومی فاست
ریزوتومی فاست (ابلیشن عصب) روشی است که برای درمان کمردرد یا درد گردن ناشی از مفاصل فاست دردناک، دیسک برآمده، آرتروز یا التهاب به کار می‌رود. در روش ریزوتومی فاست، فیبرهای عصبی بسیار ریز که سیگنال‌های درد را از مفاصل فاست به مغز منتقل می‌کنند، به شکل انتخابی با استفاده از شکلی از انرژی نابود می‌شوند.
ریزوتومی فاست با استفاده از شکلی از انرژی به نام فرکانس رادیویی (RF)انجام می‌شود. هنگامی که این تکنیک با RF انجام می‌شود، ابلیشن عصب فرکانس رادیویی (RFNA)نامیده می‌شود. RF از یک میدان انرژی الکترومغناطیسی با امواج رادیویی با فرکانس بسیار بالا ( ۴۰۰ هزار چرخش در ثانیه) استفاده میکند. RF از انرژی امواج رادیویی که از سر یک سوزن عایق (پروب) ارسال می‌شوند، استفاده میکند. پزشک می‌تواند مقدار کافی از انرژی را به منظور پختن یک عصب خاص، بدون از بین بردن بافت اطراف آن، به کار ببرد. ریزوتومی فاست را می‌توان با انرژی لیزر نیز انجام داد (لیزر ریزوتومی فاست)
ریزوتومی به طور موقت توانایی عصب برای انتقال سیگنال‌های درد به مغز را خاموش میکند. با گذشت زمان عصب مجدداً احیا می‌شود اما در طول این مدت به احتمال زیاد درد تسکین خواهد یافت. تسکین درد در این روش از ۹ ماه تا ۳ سال متغیر است. اکثر بیماران پس از ریزوتومی، حدود یک سال از درد تسکین خواهند یافت.
ابلیشن عصب با فرکانس رادیویی (RFNA)نوع ریزوتومی مفصل فاست است.
عمل جراحی ستون فقرات با لیزر
اصطلاح “جراحی لیزر ستون فقرات” به صورت خاص یک تکنیک جراحی مشخص را توصیف نمی‌کند. لیزر تنها یک ابزار است که ممکن است در انجام تکنیک‌های جراحی خاصی که به درد کمر و پا کمک میکند یا ممکن است نکند به کار گرفته شود. لیزر یک منبع انرژی نوری است که تولید میکند. به طور معمول، لیزرهای جراحی برای برداشتن یا آبلیت کردن بافت‌های ناپسندیده یا غیرطبیعی استفاده می‌شوند. هنگامی که بافت‌ها نور لیزر را جذب می‌کنند، انرژی به حرارت تبدیل می‌شود و بافت با گرم شدن، بخار می‌شود. این فرآیند به آبلیشن معروف است. لیزر یک “جادوگری” نیست که بتواند آرتروز را عقب برگرداند، دیسک‌های دژنراتیو را بهبود بخشد و تمامی دردهای شدید کمر را برطرف کند.
انواع تزریقات بدون جراحی دیسک کمر
چندین تزریق برای کمک به مدیریت درد و تسکین آن وجود دارد.
- تزریق استروئید اپیدورال کمر: پزشک در حالیکه شما تحت تاثیر بی‌حسی یا آرامبخش قرار دارید، با هدایت فلوروسکوپی یا سی آر ام، یک لیدوکائین و بی‌حسی استروئیدی را تزریق میکند. اگر پس از تزریق استروئید اپیدورال، کمر درد شما کم شود؛ پزشک می‌تواند منشاء درد شما را تشخیص دهد.
- تزریق مفصل فاست کمر: این تزریق به پزشک کمک میکند تا به منظور تسکین قابل توجه التهاب و درد، علت کمردرد شما را پیدا کند.
- بلوک عصب سمپاتیک کمر: اگر پزشک شما به وجود یک ناهنجاری بلقوه در آزمایش MRI یا عکسبرداری با اشعه ایکس شما مشکوک باشد، ممکن است بلوک عصبی را امتحان کند تا به وسیله آن تایید کند منشاء درد شما کجاست و کدام ناحیه ستون فقرات شما درگیر شده است. پزشک از داروهای بی‌حسی مانند لیدوکائین یا داروی بی‌حسی استفاده میکند.
- تزریق مفصل ساکروایلیاک: پزشک عمدتاً از این تزریق برای تشخیص و فراهم نمودن تسکین کمردرد و در برخی موارد تسکین علائم سیاتیک استفاده میکند.
- تزریق استروئید اپیدورال کودال: پزشک یک داروی بی‌حسی مانند لیدوکائین و استروئید را در ناحیه‌ای که اعصاب تحریک شده و ملتهب ستون فقرات قرار دارند، از طریق ستون فقرات به درون فضای اپیدورال شما تزریق میکند. آنها از تزریق برای درمان کمر درد ناشی از دیسک کمر استفاده می‌کنند.
- تزریق به نقطه ماشه: پزشک تزریق را در نقاط تحریک کننده برای التهاب و اسپاسم در عضلات شما انجام می‌دهد. عضلات رومبوئیدی و عضلات ذوزنقه‌ای در ناحیه کمر شما رایج‌ترین نقاط ماشه هستند.
- دیسکوگرافی: دیسکوگرافی یکی دیگر از روش‌های تزریق است که پزشک از آن برای شناسایی دیسک‌های ستون فقرات که باعث درد می‌شوند، بهره می‌برد.
