خواب رفتن،گزگز،سوزش و بی حسی پا: علت و درمان

بسیاری از ما خواب رفتن پا یا بهتر بگوییم سوزن سوزن شدن دست و پا را حس کرده ایم. این احساس اغلب ناشی از بودن در یک وضعیت برای مدت طولانی یا خوابیدن به شکلی که خون جریان یافته به ناحیه مورد نظر را کاهش دهد، می باشد که با اصلاح وضعیت پس از چندین دقیقه، فرد بدون وجود آمدن هیچ مشکلی به وضعیت طبیعی برمی گردد. اما اگر احساس سوزش پا، گزگز پا، مور مور و ضعف پا می کنید، که از بین نمی رود یا مرتب دچار آن می شوید، زمان آن رسیده است که به پزشک مراجعه کنید. بعضی از بیماری ها باعث گزگز دست و پا و بی حسی پا و ساق پا می شوند و در حالی که بعضی از آنها چیزی بیشتر از یک مشکل ساده نیستند، موارد دیگر ممکن است علامت بیماری های شدیدتری باشند. در صورتی که گزگز پا و سوزش کف پا درمان نشود،  پا و ساق پای شما در معرض بیماری یا آسیب دیدگی شدیدتری قرار می گیرد.

علائم

گزگز پا یا سوزش زانو همراه با علائم دیگری است که بسته به بیماری یا اختلال بوجود آورنده آن فرق می کند. عواملی که مرتبا پا را تحت تاثیر قرار می دهند همچنین شامل سیستم های دیگر بدن می شوند. گزگز یک پا همراه با علت سوزش زانو است که پا را تحت تاثیر قرار می دهند و از قرار زیر هستند:

• کبودی
• احساس داغ شدن پا
• بی حسی انگشت شست پا
• درد پا
• قرمزی، گرما یا ورم
• ضعف رفتن پا ( کاهش استقامت)
• خواب رفتن پا بصورت مداوم
• سوزن سوزن شدن پا

علائم دیگری که همراه با گزگز دست و پا در سیستم های دیگر بدن بوجود می آیند از قرار زیر هستند:

• تغییر حواس
• مشکل در راه رفتن
• حساسیت لمسی شدید
• مشکلات پا، از قبیل درد مفصل و استخوان و زخم
• اختلال در هماهنگی
• ضعف عضلانی
• درد عصبی
• بی حسی یا گزگز در نواحی دیگر بدن
• احساس درد در حین راه رفتن
• رنگ پریدگی، حساسیت پوست به سرما

علت

در ادامه علل  بروز خواب رفتن پا (سوزن سوزن شدن پا) و علت گزگز دست و پا ذکر شده است:

ورم عصب

گاهی گزگز پا و داغ شدن کف پا  ناشی از ورم عصب پا می باشد که دردناک است با این حال اغلب خوش خیم است و در اصل زنانی را تحت تاثیر قرار می دهد که کفش های پاشنه بلند و تنگ می پوشند. ورم عصب شبیه عصب باریکش در پا است، اما در واقع رشد غیرطبیعی بافت دور عصب معمولا بین انگشتان سوم و چهارم پا است. بیماران گزگز دست و پا اغلب احساس خود را شبیه قدم گذاشتن بر روی یک سنگ یا سنگریزه کوچک توصیف می کنند. ورم عصب معمولا منجربه درد، سوزش پا یا بی حسی پا در قسمت توپی پا و انگشتان می شود و بیشتر در حین راه رفتن مشخص می شود. درد پا معمولا هنگام نشستن و وقتی دیگر راه نروید، کفش های خود را درآورید و ناحیه مورد نظر را مالش دادید، از بین می رود.

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی ناشی از آسیب به اعصاب پا، ساق پا و انگشتان پا است. شایع ترین علت نوروپاتی محیطی دیابت است، اما علت های دیگری مثل داروهای مشخص، اعتیاد به مواد الکلی و غیره نیز باعث بوجود آمدن آن می شوند. شایع ترین علائم این بیماری بی حسی پا، گزگز پا، خواب رفتن پا یا درد شدید در پا و درد بین انگشتان پا می باشد که عموما اولین علائم مشکلات دیگر می باشند. بیش از 60 تا 70 درصد از افراد دیابتی در طول عمر خود به این بیماری مبتلا می شوند.

دیابت

وقتی قند خون به درستی تنظیم نشود، فرد دیابتی کاهش جریان خون به عصب ها و بافت های دیگر بدن خود را تجربه می کند. آسیب به این عصب ها دائمی می شود و ممکن است در نهایت منجر به گزگز پا، سوزش یا بی حسی انگشت شست پا، ساق پا و پا و همچنین عوارض جانبی دیگر شود. خواب رفتن دست و پا و بی حسی در ساق پا و پا علامت هشداردهنده عوارض جانبی شدیدتر است.

بیماری ام اس

علائم شایع بیماری ام اس و اختلال خودایمنی مغز و نخاع، اعم از بی حسی، سوزش، تاری، گزگز پا و دست هستند. علت ام اس هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما این بیماری باعث آسیب به غلاف میلین، یعنی لایه محافظ حول سلول‌های عصبی، می‌شود. این مسئله منجر به مشکلاتی مانند خوابیدگی پا و دست، کاهش حس در پا، اسپاسم عضلانی و ضعف پا و علائم دیگر می‌شود که برخی از آنها می‌تواند منجر به ناتوانی فرد شود. شیوع بیماری ام اس در زنان بیشتر از مردان است.

سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال یا تارس یا تونل قوزک پا که همچنین اختلال عملکرد عصب تیبیال نامیده می شود مشابه سندرم تونل مچ دست است که دست و مچ دست را تحت تاثیر قرار می دهد. در بیماری سندرم تونل قوزک پا، عصب درشت نی که از قسمت پایین پا تا پا ادامه دارد، یا در نتیجه آسیب دیدگی یا فشار بر عصب در طول زمان صدمه می بیند. با افزایش آسیب دیدگی خواب رفتن پا، گزگز پا و بی حسی پا و همچنین درد، ضعف رفتن پا و احساس سوزش پا بوجود می آید.

بیماری شریانی محیطی

بیماری شریانی محیطی یک اختلال قلبی عروقی است که در آن شریان های ساق پا و پا سفت و تنگ می شود. این بیماری با بیماری قلبی مرتبط است و اغلب با افزایش کلسترول ارتباط دارد. با تنگ و سفت شدن شریان ها، جریان خون به ساق پا و پا کاهش پیدا می کند.علائمی از قبیل خواب رفتن پا یا گزگز در پا و ساق پا معمولا با صاف ایستادن برای مدت طولانی یا با ورزش کردن یا راه رفتن شدت پیدا می کند. علائم دیگر شامل سوزن سوزن شدن پا، سرد شدن پوست، خارش یا سوزش پا و ساق پا و ضعف رفتن پا می شود.

پارگی دیسک

اگرچه پارگی دیسک مربوط به اختلالات ستون فقرات است، اما عموماً باعث گزگز پا، درد، خواب رفتن پا و یا ضعف در پاها می‌شود. وقتی دیسک که بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارد، فشار می‌یابد، بر روی عصب‌هایی که از ستون فقرات شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن امتداد دارند، تأثیر می‌گذارد. وقتی سیگنال‌هایی که برای این عصب‌ها ارسال می‌شود، کاهش می‌یابد، علائمی مانند بی حسی، مورمور پا یا گزگز پا ایجاد می‌شود.

تشخیص

برای تشخیص علت خواب رفتن دست و پا دکتر به بررسی درد می پردازد. درد که در کمر آغاز می شود و تا پا گسترش پیدا می کند اغلب ناشی از فشار بر روی ریشه های عصب سیاتیک است که در اختلالات ستون فقرات بوجود می آید. آزمایشات سرپایی مخصوص از قبیل بررسی حساسیت پا نشان می دهد که کدام عصب ها درگیر هستند. آزمایش ام آر ای از ستون فقرات اغلب اختلالات ستون فقرات را نشان دهند. عکسبرداری با اشعه ایکس شکستگی استخوان در پا را نشان می دهد.

درمان

درمان بی حسی پا به علت بوجود آورنده علائم بستگی دارد. روش درمانی که برای خواب رفتن پای شما مورد استفاده قرار می گیرد به تشخیص پزشک در مورد علت گزگز و سوزن سوزن شدن پا  بستگی دارد. روش های درمانی مخصوص این مشکل از استراحت تا دارو و عمل جراحی متغیر است. پزشکان معمولا برای علائمی از قبیل گز گز پا و ضعف رفتن پا و … داروهای ضد التهابی یا مسکن را تجویز می کنند. با این حال، بهترین روش برای درمان گزگز دست و پا پیدا کردن علت و ترمیم بافت است روش های درمانی رایج برای درمان بی حسی و گزگز پا از قرار زیر است:

• ترمیم عضله، استخوان یا ستون فقرات
• مواد غذایی مناسب
• کنترل بیماری های خود ایمنی
• روش های درمانی کایروپراکتیک راهکاری مناسب برای درمان هر نوع بیماری عصبی می باشند.

از دیگر روشهای درمان گزگز، سوزش و خواب رفتگی دست و پا می‌توان به ماساژ درمانی، طب سوزنی، تریگر پوینت تراپی و درمان دستی اشاره نمود.

درمان های خانگی

برای درمان بی حسی پا چند روش درمانی خانگی وجود دارد:

1. کشش و ماساژ:کشش و ماساژ دادن در هنگام خواب رفتن پا به منظور افزایش جریان خون به ناحیه و رفع فشار از عصب در صورت امکان صورت می گیرد.این کار وقتی بیشترین کارایی را دارد که به محض شروع بی حسی و گزگز پا آن را انجام دهید بطور مثال در صورتی که نشسته اید و تایپ می کنید، بلند شوید و قدم بزنید.
2. کمپرس گرم: کمپرس گرم به افزایش تامین خون در ناحیه بی حس شده کمک می کند. در صورتی که سوزن سوزن شدن پا شدت پیدا کرد، کمپرس گرم را بردارید و برای کاهش التهاب از کمپرس یخ استفاده کنید.
3. تامین ویتامین های مورد نیاز: ویتامین های B و E قابل حل در آب به جلوگیری از بی حسی پا ناشی از کمبود ویتامین کمک می کنند. اگر دچار خواب رفتن پا یا سوزن سوزن شدن پا می شوید ماهی، سبزیجات سبز برگ دار و آجیل های زیادی را در رژیم غذایی خود قرار دهید.همچنین می توانید مکمل های ویتامین بازاری را مورد استفاده قرار دهید.

تمرینات ورزشی

کشش کف پا:  روی زمین بنشینید و پای خود را صاف جلوی خود قرار دهید. به سمت جلو خم شوید و انگشتان پای خود را بگیرید و آنها را به سمت بدن خود بکشید. در صورتی که نمی توانید به راحتی به انگشتان پای خود دسترسی داشته باشید، یک حوله تا شده را روی گردی پای خود قرار دارد و هر کدام از لبه های حوله را در حین کشیدن در یک دست قرار دهید. این حرکت به کاهش علائمی نظیر بی حسی پا، خواب رفتن پا و گزگز پا می شود.
کشش انگشت های پا: با نشستن بر روی یک صندلی و قرار دادن یک پا بر روی یک زانو به صورت ضربدری انگشتان پای خود را بکشید. انگشتان دست خود را از انگشتان پای خود  عبور دهید و به آرامی به بالا و خارج هل دهید و هر انگشت پا را بکشید. سعی کنید بدون استفاده از انگشتان دست انگشتان پای خود را بکشید تا عضلات آنها قوی تر شوند با اینکار به کاهش سوزن سوزن شدن پا کمک می شود.

کشش عصب سیاتیک: در صورتی که گزگز پا، ساق پا یا ران را نیز در بر می گیرد، سعی کنید عضلات گلابی شکل که در کنار عصب سیاتیک قرار دارند، بکشید. به پهلو دراز بکشید و پای پایینی خود را صاف بگیرید. زانوی بالایی خود را  خم کنید و آن را روی زمین در مقابل خود قرار دهید و بوسیله ران خود بکشید. همچنین، می توانید به پشت بخوابدی و هر دو زانوی خود را به سمت سینه خود بکشید. زانوهای خود را ضربدری شکل کنید و سپس زانوی پایینی را به عقب هل دهید تا ران مخالف کشیده شود.

تجربه خواب رفتن پا یا احساس سوزن سوزن شدن پا برای اکثر افراد اتفاق افتاده است و با اصلاح وضعیت بهبود می‌یابد. اما در صورتی که خواب رفتن پا همراه با علائمی مانند بی حسی پا، سوزش پا و ضعف پا به‌طور مداوم رخ دهد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را برای شما تجویز کند. گاهی این علائم ممکن است به طور ناگهانی یا حتی در صبح ظهور کند و یا شما را در خواب بیدار کند همراه با درد، سوزش و احساس سوزن سوزن شدن در پا. معمولاً با درمان علت بیماری، این علائم بهبود می‌یابند.

جراحی روش دیگری برای درمان بی حسی و خواب رفتن دست و پا می باشد.

پیشگیری

شما می‌توانید با ایجاد تغییر در سبک زندگی خود و کاهش فاکتورهای ریسک از ابتلا به سندرم تونل کارپال و گزگز پا پیشگیری نمایید. درمان بیماری‌هایی همچون دیابت، فشار خون بالا، و آرتروز می‌تواند خطر ابتلای شما به سندرم تونل کارپال را کاهش دهد. به فشارهای وارد شده به دست دقت کافی داشته باشید و از فعالیت‌هایی که باعث کشیده شدن بیش از حد مچ دست می‌شود اجتناب کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند استراتژی‌های مهم برای کاهش علائم بیماری از جمله بی حسی دست و خواب رفتن دست باشند.