درمان با بیوفیدبک چیست؟

بیوفیدبک تکنیکی درمانی است که در آن افراد برای بهبود سلامت خود با استفاده از امواج حاصل از بدن خودشان آموزش می بینند. متخصصان طب فیزیکی از بیوفیدبک برای کمک به بازیابی توان حرکتی در قربانیان سکته مغزی با فلج عضلانی استفاده می نمایند. روانشناسان از این تکنیک برای کمک به برای آرامش بخشیدن به افراد با تنش و اضطراب استفاده می کنند. متخصصان زمینه های مختلف پزشکی، از بیوفیدبک برای مقابله با درد در بیماران کمک می گیرند.بیوفیدبک روش درمانی است که با بکارگیری ابزارهای الکترونیکی اطلاعاتی را در مورد اعصاب و عضلات و فعالیت های خودموختار بدن اندازگیری و پردازش می کند و در قالب فیدبک صوتی یا تصویری به بیمار و پزشک معالج وی نشان می دهد. بیوفیدبک به بیماران کمک می کند تا آگاهی بیشتری از اعمال خودمختار بدن بدست آورند و کنترل ارادی شان را افزایش دهند. با استفاده از فیدبک های صوتی و تصویری فرد می تواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندام هایش بیابد. این دقیقاً  همان کاری است که یوگی و مرتاضان هندی در طی سالیان سال انجام می دادند. بیوفیدبک نوعی تکنیک درمانی غیرتهاجمی است که کاهش علائم را در افراد بسیاری موجب شده است. اثر گذاری این تکنیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

    کاربردها

بیوفیدبک بر حدود ۱۵۰ بیماری مؤثر است که از آن جمله می توان از بیماریهای زیر نام برد:

• آسم
• بیماری رینود
• بیماری روده تحرک پذیر
• گر گرفتگی شدید
• تهوع و استفراغ های ناشی از شیمی درمانی
• بی اختیاری ادرار
• انواع سردرد: مطالعات نشان می‌دهند که بیوفیدبک به عنوان یکی از روش‌های درمانی جایگزین، می‌تواند یک روش موثر و ایمن برای درمان انواع سردرد باشد. بنیاد ملی سردرد اروپا گزارش کرده است که روش‌های درمان بیوفیدبک، به عنوان یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین روش‌های درمانی مکمل، توسط بیماران مبتلا به میگرن استفاده می‌شود. در این روش درمانی، افراد یاد می‌گیرند که چگونه با استفاده از ذهن خود، عملکردهای بدن خود را کنترل کنند. امروزه این روش درمانی به عنوان یکی از موثرترین و بی‌خطرترین گزینه‌های درمان انواع دردهای مزمن، به خصوص سردرد، مورد توجه قرار دارد.

• ضربان های قلبی نامنظم
• فشار خون بالا
• صرع
• کاربرد نوروفیدبک و بیوفیدبک در ترک شیشه: یکی از روش‌هایی که در دنیا از سال 2002 (در آمریکا ) برای ترک مواد محرک (مثل ترکیبات آمفتامینی و شیشه) مورد توجه قرار گرفت، استفاده از روش «نوروفیدبک» است و،بر این اساس مشاهده شد که با توجه به صدمه‌ای که به مغز می‌رسد، اگر بتوان با تمرین‌هایی که به فرد می‌دهند، عملکرد مغز را درست می‌کنند و عواملی مانند وسوسه و افسردگی را از بین می‌برند، میزان موفقیت این افراد در پاک بودن به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.بر اساس گزارشی که در آمریکا منتشر شد، طی پیگیری شش تا هشت سال مشاهده شد که 81 درصد افرادی که شیشه و سایر ترکیبات محرک استفاده می کردند و  با استفاده از نوروفیدبک درمان شده بودند، دیگر به سوی اعتیاد برگشت نکردند، به عبارت بهتر با استفاده از این روش توانستند مغز را به میزان قابل توجهی به سمت نرمال عمل کردن برگردانند.

روش انجام

روش های بیوفیدبک را می توان در درمانگاه ها ، مراکز درمانی و بیمارستان ها بکار برد . بدین ترتیب که درمانگر حس گرهای الکتریکی را به نقاط مختلف بدن متصل می کند . این حس گرها ، پاسخ های فیزیولوژیک بدن به استرس هایی نظیر انقباض عضلانی حین دردهای تنشی را نشان می دهد . این انقباض ها بوسیله ابزار صوتی یا تصویری به بیمار نشان داده می شوند و فرد کاملاً در جریان واکنش های بدن خود مثل انقباض های دردناک قرار گرفته و متوجه ارتباط بین انقباض ها با ایجاد درد می شود.

قدم بعدی فرا گرفتن برانگیختن واکنش های مثبت در بدن می باشد . خود بیمار در این مرحله باید یاد بگیرد هنگامی که در معرض استرس های جسمی یا روانی قرار می گیرد ، هر عضله از عضلات بدن را چگونه ریلکس نماید . هدف نهایی این است که فرد بتواند در خارج از مرکز درمانی نیز بدون استفاده از ابزار و وسایل ، این پاسخ های مثبت را ایجاد نماید .

تغییرات فیزیولوژیک با استفاده از تغییرات الکتریکی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم ناشی از تغییرات فیزیولوژیک ایجاد می‌شود، توسط الکترودهایی که در محل‌های مناسب نصب می‌شوند، ثبت می‌شود. درمانگر برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به پاسخ بدن بیمار، بسته به نوع بیماری و شرایط موجود، می‌تواند از تکنیک‌های متعددی استفاده نماید.

حس گرهای دمایی(Temp) : که به انگشتان دست شما وصل می شوند و دمای پوست شما را اندازه می گیرند.از آنجا که در زمان تنش و اضطراب دمای بدن پایین می آید، اعلام دمای پایین،به شما کمک می کند که تکنیک های آرمیدگی را آغاز نمایید. این تکنیک در درمان بیماری رینود و حملات میگرن مؤثر است .

حس گرهای آموزش پاسخهای برقی پوست(SC/GSR) : که فعالیت  غدد عرقی و میزان تعریق پوست شما را اندازه می گیرند و شما را از  اضطراب آگاه می کنند که به درمان بیماری های هیجانی نظیر هراس ها ، اضطراب و لکنت زبان کمک خواهد کرد .

 حس گرهای تغییرپذیری ضربان قلب(BVP) : این نوع بیوفیدبک به فرد کمک می کندتا ضربان قلب خود را در تلاش برای بهبود فشار خون ،عملکرد رگها و تنش و اضطراب، کنترل نمایید.

حس گرهای تنفس شکمی(RSP) : این نوع حس گر  به فرد کمک می کند تا دم و بازدم  و تنفس خود را در جهت  کاهش اضطراب و تنش تنظیم کرده و تمرینات آرمیدگی را انجام دهد. این کار به ورزشکاران حرفه در افزایش عملکرد بهینه آنها کمک می کند.

حس گرهای برق نگاری ماهیچه(EMG):این سنسورها اطلاعاتی درباره تنش ماهیچه ای بدنتان به شما می دهد و پس از آن قادر خواهید شد ،تمرینات تن آرامی را انجام دهید.

الکتروانسفالوگرام (EEG): این دستگاه فعالیت الکتریکی امواج مغزی را در شرایط مختلف مثل بیداری ، ریلکس بودن ، آرامش ، خواب سبک و خواب عمیق اندازه  می گیرد.

هدف اصلی در بیوفیدبک، فراهم کردن امکان تغییر ارادی برخی پارامترهای خاص است که شامل افزایش فعالیت یک باند فرکانسی خاص و کاهش در سایر باندهاست. این کار با ارائه فیدبک به فرد انجام می‌شود. اگرچه هنوز ما در مورد اینکه چرا روش‌های بیوفیدبک در درمان برخی بیماری‌ها مؤثرند، مجهولات فراوانی داریم، اما استفاده از آن به طور روزافزون در حال افزایش است. علیرغم تأثیرات مثبت فراوان، در موارد معدودی از جمله تداخل با سطح خونی داروی انسولین، باید توجه و دقت کافی، مشورت با پزشک متخصص به هنگام استفاده از تکنیک‌های بیوفیدبک معمول گردد.