درمان بیماری روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) چیست؟

زمانیکه سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله کند باعث ایجاد روماتیسم مفصلی می شود، این بیماری می تواند باعث بروز دردهای خاص و بدشکلی مفاصل ناشی از، از بین رفتن اتصالات مفصل شود. زمانیکه بیماری روماتیسم مفصلی درمان نشود باعث ایجاد آسیب دیدگی های دائمی به مفاصل می شود، این بیماری می تواند باعث التهابات در قست های دیگر بدن مانند چشم و ریه شود، او همچنین اضافه کرد بیماری روماتیسم مفصلی می تواند خطر ابتلا به اختلالات قلبی و عروقی را افزایش دهد. براساس گفته های موسسه بیماری آرتروز اختلال آرتریت روماتوئید باعث آسیب دیدگی مفصل در دو ساله اول بروز این اختلال می شود. بیماری روماتیسم مفصلی روی مفاصل هر دو قسمت بدن به یک میزان ایجاد میشود و از مفاصل کوچکی مانند مفصل مچ دست، دست، مچ پا و پا شروع می شود و به تدریج شدیدترمی شود. بر اساس گفته های موسسه بیماری آرتروز در حالیکه این آرتریت روماتوئید یک بیماری مرگ بار محسوب نمی شود، اما افرادی که دچار بیماری روماتیسم هستند دو برابر بیشتر از کسانی که در همان سن هستند اما دچار این بیماری نیستند، در معرض خطر بروز مرگ قرار دارند. در ادامه به علت, علائم و درمان روماتیسم مفصلی پرداخته شده است.

علت

پزشکان جنبه های مختلف بیماری روماتیسم مفصلی را شناسایی کرده اند اما علت رماتیسم زانو به طور قطعی هنوز مشخص نشده است. بیماری آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی است که جنبه ژنتیکی دارد و دلیل قطعی آن ناشناخته است. بر اساس تحقیقات اخیر جنبه های ژنتیکی این بیماری به این معنی است که فاکتورهای محیطی مانند عفونت های ویروسی و باکتری ها در فردی که از عوامل ارثی برخوردار است تاثیرمی گذارد و باعث ایجاد بیماری روماتیسم مفصلی می شود. موارد دیگری که به عنوان عوامل تاثیر گذار و علت روماتیسم پا و زانو تلقی می شوند، شامل جنس و سن افراد است. بر اساس یافته های محققین بیماری روماتیسم مفصلی 2 تا 3 برابر در خانم ها بیشتر از آقایان اتفاق می افتد. بر اساس مطالعات سازمان بین المللی جهانی سلامت بیماری روماتیسم اغلب در سنین میانسالی شروع می شود و در سنین بالاتر رایجتر است اما این بیماری می تواند در نوجوانان و جوانان و در بارداری هم رخ دهد. موارد خطرناک دیگری که می تواند باعث ایجاد روماتیسم مفصلی شود مصرف دخانیات است بر اساس مطالعات اخیر مصرف شدید و طولانی مدت سیگار یکی از موارد خطرناکی است که در بروز بیماری آرتریت روماتوئید نقش اساسی دارد.

هیچ عامل شناخته شده‌ای برای علت روماتیسم زانو وجود ندارد. اما متخصصین در این زمینه، برخی از عوامل خطر را در ابتلا به روماتیسم زانو دخیل می‌دانند:

زنان در حدود سه برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند.
این بیماری بیشتر در بین افراد بالای 60 سال رایج است. البته این بیماری در بسیاری از موارد در دوران میانسالی و یا جوانی نیز بروز می‌کند.
کشیدن سیگار خطر ابتلا به روماتیسم را به شدت افزایش می‌دهد. شواهد بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند، سابقه‌ی اعتیاد به سیگار خطر ابتلا به روماتیسم را تا حدود زیادی افزایش می‌دهد.
تحقیقات انجام شده همچنین نشان داده‌اند که مصرف داروهای هورمون‌تراپی، داروهای ضدبارداری، داروهای مربوط به اختلالات شیردهی و قاعدگی و داروهای مربوط به درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، تاثیراتی بر خطر ابتلا به روماتیسم دارند. عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در ابتلا به روماتیسم  و نیاز به درمان روماتیسم مفصلی زانو موثر باشند.

علائم

علائم آرتریت روماتوئید همانند بیماری های دیگر در ابتدا نامشخص است، علائم روماتیسم مفصلی در افراد مختلف متفاوت است و دچار افت و خیز است بر اساس مطالعات انجام شده علائم روماتیسم مفصلی شامل موارد زیر است:

1-  درد شدید، حاد ومزمن مفصل

2-  ایجاد حرارت در مفصل

3-  ورم مفصل

4-  ایجاد غده های متورم

5-  خستگی و ضعف

6-  قرمز شدن و پف کردن دست

7-  سخت شدن مفصل در هنگام صبح

8-  تب

9-  کم اشتهایی و کم شدن وزن

10- ایجاد برآمدگی های سخت و محکم در زیر پوست ناحیه بازو

تشخیص

برای تشخیص بیماری آرتریت روماتوئید انجام یک تست کافی نیست بلکه پزشک برای تشخیص به چند نوع تست نیاز دارد معایناتی که پزشک انجام میدهد شامل ارزیابی ساختار مفصل و میزان التهابات در مفصل است. بر اساس مطالعات انجام شده تست تشخیص آرتریت روماتوئید به صورت زیر است:

1-  آزمایش خون: برای ارزیابی میزان رسوبات خون که به آنESR گفته می شود. این تست خون میزان سرعت گلبولهای قرمز خون را ارزیابی می کند، هر چقدر سرعت آن بیشتر باشد، التهابات بیشتر است.

2-  فاکتور ورماتوئید (RF): درحدود 70تا 80 درصد افرادی که دچار فاکتور روماتوئید در خون خود هستند دچار بیماری آرتریت روماتوئید هستند.

3-  تصویربرداری توسط اشعه ایکس: در بعضی از مواقع این نوع تست تصاویری از فرسودگی و از بین رفتن یکی از استخوان های اطراف مفصل یا تورم بافت های نرم را نشان می دهد این تست ها همچنین ممکن است درآینده هم برای مقایسه شرایط اولیه بیمار با شرایط کنونی بیمار و تشدید بیماری انجام شود.

درمان

با توجه به اینکه بیماری روماتیسم مفصلی هیچ درمان خاصی ندارد، درمان‌های آن برای کاهش علائم، جلوگیری و کاهش آسیب دیدگی مفصل به طول زندگی ادامه می‌یابد. بیماران باید بدانند که آرتریت روماتوئید یک بیماری است که ممکن است همزمان بر روی چندین قسمت از بدن تأثیر بگذارد؛ این قسمت‌ها شامل ریه، مغز استخوان، چشم و سیستم قلبی و عروقی هستند.

دارو

داروهای بدون نسخه و داروهای همراه با تجویز پزشک زیادی وجود دارد که می تواند باعث درمان روماتیسم ستون فقرات شود و تعدادی از آنها دارای عوارض جانبی است که باید هنگام مصرف آن دقت شود. معمولا بیماران این داروها را به صورت ترکیبی مصرف می کنند، بر اساس مطالعات انجام داروهایی که برای درمان رماتیسم ستون فقرات مصرف می شوند شامل موارد زیر است:

1-  داروهای ضدالتهاب بدون استروئید: مانند ایبوپروفن و ناپروکسین میتواند باعث کاهش درد و التهابات ناشی از آرتریت روماتوئید شود. داروهای ضدالتهاب قوی تری هم وجو د دارد که باید با تجویز پزشک مصرف شود.

2-  استروئید: داروی کورتیکواستروئید که باید با تجویز پزشک مصرف شود شامل پردنیزولون و متیل پردنیزولون باعث کنترل التهابات می شود و با تقویت سیستم ایمنی بدن آسیب دیدگی مفاصل را در بیماری آرتریت روماتوئید کاهش میدهد.

3-  داروهای ضدروماتیسم: داروهای ضد روماتیسم مفصلی که باعث حفظ مفاصل و بافت ها از آسیب دیدگی دائمی در بیماری آرتریت روماتوئید می شود شامل متوتریکسیت، لفلونومید، هیدروکسی کلروکویین و داروهای دیگر است.

4-  داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی بدن: این داروها باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می شود و شامل آزاتیوپرین، سیکلوسپورین، سیکلوفسفامید،سیتوکسان است.

5-  داروهای بیولوژیکی: این داروها باعث جلوگیری از التهاباتی که ناشی از رسوب پروتئین است میشود و در سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است که به آن سایتوکاین ها گفته می شود. این داروها شامل اتانرسپت،اینفلیکسی مب و… است.

ورزش و حرکات اصلاحی

تغییر در سبک زندگی می تواند به درمان روماتیسم مفصلی کمک کند. حفظ تعادل بین استراحت (که باعث کاهش التهابات می شود) و تمرینات (که باعث کاهش سختی و ضعف مفصل می شود) بسیارمهم است مطالعات نشان میدهد که انجام تمرینات فیزیوتراپی 3 ساعت در روز در طول 6 هفته می تواند به افرادی که دچار آرتریت روماتوئید هستند کمک کند. هدف انجام این تمرینات شامل موارد زیر است:

1-  حفظ تحرک مفصل

2-  افزایش استقامت، طاقت و تحرک مفصل

3-  بهبود سلامتی عمومی بدن

4-  تحریک برای بهبودی بیمار

به صورت کلی پزشک برای انجام تمرینات نکات زیر را به بیماران توصیه می کند.

1-  تمرینات را همراه با تمرینات کششی و آسان آغاز کنید و فشار روی مفاصل بدون انجام هیچ گونه حرکتی انجام شود

2-  سپس تمرینات استقامتی خفیف را شروع کنید.

3-  مرحله بعدی انجام تمرینات ایروبیکی سبک است که این تمرینات شامل پیاده روی، رقصیدن و شنا در آب گرم است از انجام تمرینات سنگین مانند دویدن، پایین آمدن ازتپه یا ارتفاع و پریدن جلوگیری کنید.

احساسی که هنگام انجام تمرینات روماتیسم مفصلی ایجاد می شود بسیار مهم است و می تواند شما را راهنمایی کند:

1-  درصورتیکه با انجام تمرینات دردهای شدیدی در مفصل ایجاد شد انجام تمرینات را متوقف کنید.

2-  در صورتیکه دردهای خفیف بیشتر از 2ساعت بعد از انجام تمرینات در بدن پایدار بود تمرینات سبک تری را انجام دهید

3-  استفاده از مفاصل بزرگتر برای انجام کارها به جای استفاده از مفاصل کوچک مثلا حل دادن در بوسیله مفصل لگن و فشار دکمه در با کف دست.

رژیم غذایی

بیشتر بیماران روماتیسم مفصلی تلاش می‌کنند با حذف برخی از غذاها که ممکن است علائم آرتریت روماتوئید را تشدید کنند، به درمان روماتیسم کمک کنند. اما تحقیقات علمی کمتر این روش را تأیید می‌کنند و همچنین برخی بیماران معتقدند که این روش می‌تواند در کاهش علائم آرتریت روماتوئید موثر باشد. در سال‌های اخیر، مطالعات درباره تأثیر برخی مواد غذایی نشان داده‌اند که امگا ۳ که در روغن ماهی وجود دارد، خواص ضد التهابی دارد و می‌تواند در کاهش درد ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید مؤثر باشد. بهترین منبع برای دریافت امگا ۳، مصرف ماهی‌هایی مانند سالمون، ماکرل و هرینگ است. مصرف مکمل‌های حاوی روغن ماهی نیز یک گزینه دیگر است که امگا ۳ را در بر دارد، اما در همراهی با داروهای دیگر در بدن واکنش نشان می‌دهد. بنابراین هنگام مصرف مکمل‌های روغن ماهی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

مدیریت درد و استرس

بیماران میتوانند راه حل هایی را برای مقابله با فشار و استرس و کاهش درد ناشی از آرتریت روماتوئید را یاد بگیرند. روش های مقابله با استرس با انجام تمرینات تنفسی، هیپنوتیز و مرور خاطرات تلخ گذشته انجام می شود. اگر چه هیچ گونه شواهدی برای درمان قطعی بوسیله این روش وجود ندارد. تعدادی از افراد هم از کاهش درد روماتیسم مفصلی بوسیله انجام روش هایی مانند طب سوزنی، ماساژ و حمام آب گرم حکایت می کنند.

ابزار و تجهیزات کمکی

انواع مختلفی از ابزارها وجود دارد که می تواند انجام کارهای خانه را برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید آسان تر کند، ابزارهای آشپزخانه مانند در باز کن، می تواند به فرد کمک زیادی بکند. ابزارهای کمکی برای دستگیره در و پیچاندن کلید برای افرادی که هنگام پیچاندن مچ دست با مشکل مواجه می شوند، بسیار موثر است. همچنین حمام باید مجهز به نیمکت، دستگیره و توالت های فرنگی باشد درمان هایی که براساس شغل افراد انجام میشود میتواند در انتخاب نوع مناسبی از این تجیزات و ابزار به شما کمک کند.

براساس یافته های اخیر خود مراقبتی میتواند به بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید برای مدیریت علائم ناشی از بیماری کمک کند. انجام تمرینات سبکی مانند پیاده روی، شنا یا تمرینات ایروبیک در آب می تواند باعث استقامت ماهیچه های اطراف مفصل شود. گرم کردن مفصل می تواند باعث کاهش درد و آرامش ماهیچه ها در بیماری روماتیسم مفصلی شود و به کاربردن یخ روی مفصل هم باعث کاهش درد میشود. روش های آرام دهنده و کاهش استرس مانند تنفس عمیق، هیپنوتیز و تصویز ذهنی هم میتواند به کنترل درد روماتیسم مفصلی کمک کند.

جراحی

زمانی که مصرف داروها نتواند کاهش آسیب دیدگی مفصل در روماتیسم مفصلی را فراهم کند، جراحی یکی دیگر از روش‌های استفاده شده برای درمان می‌باشد. بر اساس گفته‌های سازمان بهداشت جهانی، جراحی‌هایی که برای درمان آرتریت روماتوئید انجام می‌شود، شامل ترمیم تاندون‌ها، جایگزینی جزئی مفصل (که یک مفصل مصنوعی جایگزین مفصل آسیب دیده می‌شود) و سینووکتومی (کاشت پیوند مفصل) می‌باشند. این جراحی‌ها باعث استحکام مفصل، افزایش تحرک و کاهش درد روماتیسم مفصلی می‌شوند.

بیماری روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید می تواند در هر سنی از جمله نوجوانی، جوانی و کودکی بوجود آید. این بیماری یک بیماری خود ایمنی است که در آن بیمار باید کاملا به تجویز های پزشک برای کاهش علائم از جمله درد شدید، خفیف، حاد و مزمن کمک نماید. در صورت بارداری با این بیماری باید سریعا به پزشک مراجعه شود. درمان روماتیسم مفصلی با جراحی فقط برای تعداد کمی از بیماران تجویز می شود.