گرفتگی عضلات کمر و انقباض رفلکسی عضلات کمر مخصوصا قسمت پایین کمر بوجود می آید. آسیب دیدگی یا التهاب عضلات، رباط ها و عصب های کمر باعث درد شدید و گرفتگی کمر می شوند. در صورتی که به این بیماری عضلانی مبتلا شده باشید، عضله شما سفت می شود و باعث درد پایین کمر می شود. منقبض شدن و کشیدگی عضلات کمر نیز احساس می شود. این گرفتگی عضلات کمر معمولا فورا پس از آسیب دیدگی بوجود می آید، اما در بعضی از موارد بین آسیب دیدگی و گرفتگی و اسپاسم عضلانی کمر تاخیری چند ساعته یا چند روزه وجود دارد.
در ستون فقرات کمری شبکه پیچیده و به‌هم پیوسته‌‌ای از عضلات، عصب‌ها، استخوان‌ها، دیسک‌ها و تاندون‌ها وجود دارد، که ایجاد اشکال در هر یک از این ساختارها باعث بروز درد پایین کمر می‌شود. منابع اصلی درد پایین کمر عبارتند از:
• تحریک شدن ریشه‌های عصبی بزرگ موجود در پایین کمر که به پاها می‌روند
• تحریک شدن عصب‌های کوچکتری که حس و حرکت پایین کمر را تأمین می‌کنند
• کشیدگیِ جفت عضلات بزرگ پایین کمر (عضلات راست کننده ستون فقرات)
• آسیب‌دیدگی استخوان‌ها، رباط‌ها یا مفاصل
• تخریب یک دیسک بین مهره‌ای
علت
علت گرفتگی کمر در زیر بیان شده بود:
- حرکات ناگهانی یا غیرمنتظره کمر در طول فعالیت های ورزشی
- چرخش ناگهانی بالاتنه
- انقباض سریع عضلات کمر به منظور جلوگیری از زمین خوردن
گاهی اوقات گرفتگی کمر شدید بدون آسیب دیدگی ایجاد می شود که ناشی از واکنش کششی از ساختارهای ملتهب عمیق تر کمر است. علت های غیرآسیب دیدگی گرفتگی عضلات کمر از قرار زیر است:
- پارگی رباط
- عفونت
- تومور
- التهاب یا حساسیت مداوم دیسک ( فتق دیسک کمر، بیرون زدگی دیسک و غیره)
در صورت داشتن موارد زیر، احتمال گرفتگی عضلات کمر افزایش پیدا می کند:
- لگن خاصره ای که بیشتر از حد کج شده است
- هر گونه ضعف در ناحیه کمر از قبیل آرتریت، اسپوندیلوز، پارگی دیسک، تنگی کانال نخاعی یا تومور
- خمیدگی ستون فقرات
- سفتی همسترینگ ها، تاندون هایی که پست ساق پاها قرار دارند.
- عضلات سفت یا ضعیف در راستای ستون فقرات
- عضلات ضعیف شکم
علائم و نشانه ها
از جمله علائم گرفتگی کمر درد بیمار در قسمت پایین کمر در حین چرخیدن، هل دادن یا کشیدن دردی ناگهانی را احساس می کند. در ابتدا، می توان ورزش را ادامه داد. اما پس از دو تا سه ساعت، خونریزی در عضلات باعث کشیدگی عضله و پارگی تاندون می شود. گرفتگی کمر ناشی از این وضعیت باعث کمر درد شدید می شود که با هر حرکت کمر شدت پیدا می کند. بیمار عموما ترجیح می دهد تکان نخورد، زانوهای خود را خم کند و ستون فقرات را به سمت جلو قوس بدهد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت گرفتگی عضلات کمر، اگر موارد زیر بروز کرد باید به پزشک مراجعه کنید:
- در صورتی که مراقبت های خود درمانی جواب ندادند
- در صورتی که گرفتگی کمر شما شدید و غیر قابل تحمل باشد
- در صورتی که احساس ضعف می کنید
- در صورتی که کمر درد و گرفتگی عضلات کمر مکرر پیش آید. خشکی عضلات کمر بدون هیچ دلیل به دلیل یک بیماری شدید است
- در صورتی که بیش از دو هفته کمر درد مداوم داشته باشید
یک پزشک یا فیزیوتراپیست مجرب علت گرفتگی کمر را تشخیص داده و روشی درمانی برای برطرف کردن درد شما ارائه می کند.
تشخیص
به منظور تشخیص علت گرفتگی کمر، پزشک بر اساس سابقه پزشکی بیمار اقدام به بررسی می‌کند و او را معاینه می‌کند. معاینه می‌تواند نشان دهد که آیا گرفتگی و التهاب در یک نقطه خاص وجود دارد یا اینکه التهاب به صورت کلی در کمر حاضر است و با حرکت کمر، به ویژه خم شدن به سمت جلو، شدت می‌یابد. در صورت وجود التهاب نقطه‌ای در ستون فقرات که باعث درد شدیدتری می‌شود، باید برای بررسی وجود شکستگی اقدامات لازم صورت گیرد.
درمان
برای درمان گرفتگی کمر می توان از کورتیزون و داروهای استروئیدی دیگر گاهی اوقات برای کوتاه مدت برای کاهش درد و التهاب استفاده کرد. این داروها در تسکین علائم کمردرد حاد ناشی از گرفتکی کمر بسیار موثر هستند. ورزش و فعالیت در صورت امکان به همراه مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی نیز اغلب تجویز می شود. بعضی از این داروها اکنون بدون تجویز نیز قابل دریافت هستند. داروهای شل کننده عضلانی را نیز می توان برای گرفتگی ماهیچه ها مورد استفاده قرار داد، اما این داروها نسبت به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی کارایی بیشتری ندارد و باعث بی حسی نمی شود. درمان کایروپراکتیک ستون فقرات نیز در بعضی موارد جواب می دهد، اما باید قبل از انجام آن با پزشک خود مشورت کنید. داروهای مسکن مثل پرکودان و دمرول به ندرت باید استفاده شوند و هر بار تنها برای چند روز تجویز می شود.
در صورتی که پزشک شما متوجه شود گرفتگی عضلات کمر شما ناشی از دیسک است که باعث فشار بر عصب می‌شود، شما را به یک متخصص ارتوپدی ارجاع خواهد داد. متخصص ارتوپدی ممکن است کورتیزون را به ناحیه اطراف طناب نخاع که عصب در آنجا فشرده شده است، تزریق کند. در موارد شدید، زمانی که درمان با دارو یا تزریق بهبودی نداشته و علائمی مانند ضعف پا یا مشکلات در کنترل ادرار و مدفوع شدیدتر می‌شوند، مشاوره فوری با یک جراح ارتوپدی برای برداشتن بخشی از دیسک که فشار بر روی عصب ایجاد می‌کند، ضروری است.
درمان خانگی
در ادامه لیستی از مراقبت های خانگی موثر برای درمان گرفتگی کمر ارائه شده است. این روش های درمانی باعث بهبود وضعیت بسیاری از بیماران (کاهش درد بالا و پایین کمر)، کاهش خشکی کمر و کاهش تعداد جلسات رجوع آنها به پزشک می شود:
- فعالیت های خود را متوقف کنید: با مشاهده اولین علامت گرفتگی عضله و درد در پایین کمر باید فعالیت خود را متوقف کنید، حتی اگر این علامت خفیف باشد. شما می توانید عضلات گرفته را ماساژ دهید.
- سرما درمانی:ورم و افزایش جریان خون باعث افزایش درد پس از آسیب دیدگی می شود. در ابتدا با مشاهده علائم گرفتگی کمر، با استفاده از سرما درمانی این واکنش ها را به حداقل برسانید. سرمادرمانی معمولا پس از اولین مرتبه گرفتگی کمر موثر است، اما در صورتی که گرما درمانی باعث تسکین درد پایین و بالای کمر نشد، می توانید سرما درمانی را ادامه دهید. یک کمپرس یخ را به مدت 12 تا 15 دقیقه در ناحیه دردناک قرار دهید و این کار را در یک یا دو روز اول هر دو ساعت یک بار تکرار کنید.
- گرما درمانی:گرمای رطوبت دار فوق العاده است. ما به این مساله پی برده ایم که اغلب بیماران به گرمای رطوبت دار نسبت به گرمای خشک بهتر واکنش نشان داده اند. گرما باعث شل کردن عضلات و کاهش خشکی عضلات کمر می شود. گرما درمانی باید پس از سرما درمانی صورت بگیرد. به مدت 15 دقیقه گرمای رطوبت دار را در ناحیه دردناک مورد استفاده قرار دهید و این کار را تا زمان برطرف شدن گرفتگی کمر هر 4 ساعت یک بار تکرار کنید.
- استراحت: دو تا سه روز به خود استراحت دهید، مخصوصا اگر گرفتگی عضلات کمر ناشی از آسیب عضلانی است. استراحت کردن بسیار مهم است، زیرا باعث بهبودی سریع تر آسیب عضلانی می شود. با این حال، حفظ تحرک در طول این دوره بسیار ضروری است. بعضی از بیماران به دلیل بی تحرکی دچار خشکی عضلانی می شود. به منظور جلوگیری از این مشکل، سعی کنید روزی چند بار به مدت چند دقیقه در صورتی که درد اجازه دهد، به آرامی پیاده روی کنید. از چرخاندن و خم کردن بالا تنه خود خودداری کنید. این کار باعث افزایش گرفتگی عضلات کمر می شود.
- پاهای خود را بالا بیاورید:اغلب بیماران مبتلا به گرفتگی کمر گزارش داده اند که پیدا کردن یک وضعیت مناسب برای آنها کار دشواری است. در ادامه چندین وضعیت برای شما ارائه می شود که برای افراد مبتلا به این بیماری موثر است:
- روی زمین یا رختخواب سفت دراز بکشید و قسمت پایین پاهای خود را روی تکیه گاه یا یک صندلی قرار دهید و زانوهای خود را با زاویه 90 درجه خم کنید.
- همچنین می توانید پاهای خود را بالا بیاورید و روی یک بالشت قرار دهید.
- در حین نشسن پا یا ساق پای خود را روی یک چارپایه قرار دهید.
- گاهی اوقات بالاتر بردن زانوها نسبت به ران موثر است.
- کمر خود را صاف نگه دارید و با بالا نگه داشتن زانوهای خود نسبت به وضعیت نرمال به این طرف و آن طرف بروید. این حرکت ورزشی مخصوصا اگر شما دچار انقباض عضله یا ناراحتی در ناحیه کمر خود باشید، موثر تر است.
- با قرار دادن بازو خود در بالای سر به آرامی عضلات کمر خود را کشش دهید. می توانید روزی سه تا چهار بار و هر بار ده مرتبه این حرکت را به مدت 5 تا 10 ثانیه انجام دهید. در صورتی که دچار گرفتگی عضلات کمر هستید و این ورزش باعث ایجاد درد می شود آن را متوقف کنید.
- بر روی زمین دراز بکشید و زانوهای خود را خم و پای خود را صاف کنید و سپس یک زانو را به آرامی به سمت سینه خود بکشید و به مدت 10 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس پای خود را روی زمین قرار دهید و سپس این کار با زانوی دیگر خود انجم دهید. این کار را روزی دو تا سه مرتبه و هر بار بین 5 دفعه برای هر پا در صورت امکان انجام دهید. در صورتی که این حرکت ورزشی باعث تشدید درد کمر و دیگر علائم می شود از انجام آن خودداری کنید.
حرکات و تمرینات ورزشی
- با قرار دادن بازو خود در بالای سر به آرامی عضلات کمر خود را کشش دهید. می‌توانید روزی سه تا چهار بار و هر بار ده مرتبه این حرکت را به مدت 5 تا 10 ثانیه انجام دهید.
- یکی از تمریناتی که می‌توانید انجام دهید، این است که بر روی زمین دراز بکشید، زانوهایتان را خم کنید و پای خود را صاف کنید. سپس به آرامی یکی از زانوها را به سمت سینه بکشید و در این وضعیت حدود 10 ثانیه بمانید. سپس پای خود را روی زمین قرار دهید. سپس همین کار را با زانوی دیگر تکرار کنید. اگر امکان دارد، این تمرین را روزانه دو تا سه بار انجام دهید و هر بار بین 5 تا بار برای هر پا تکرار کنید. در صورتی که این تمرین ورزشی علائم شما را تشدید می‌کند، از انجام آن خودداری کنید.
توجه: در مرحله آغازین گرفتگی عضلات کمر این حرکات ورزشی را انجام ندهید. این حرکات ورزشی باید زمانی انجام بگیرند که درد چندان شدید نیست یا انقباض عضله خفیف است.
گرفتگی کمر در هر سنی و برای هر شخصی می تواند به وجود آید. گرفتگی ماهیچه ها می تواند همراه با درد شدید و یا درد در پایین کمر باشد این عارضه می تواند برای هر قسمتی از کمر بطور مثال بالای کمر یا پایین کمر بوجود آید و همراه با گرفتگی و خشکی کمر در صبح نیز باشد. گرفتگی عضلات کمر می تواند در اثر حرکت سریع ناگهانی و حتی در خواب نیز به وجود آید. اگر در بارداری با علائم گرفتگی روبرو شدید به پزشک مراجعه کنید. اکثر موارد گرفتگی کمر با استفاده از روش های درمانی ذکر شده بهبود پیدا می کنند.
