امروزه یکی از پرمخاطب ترین خدمات پزشکی در سطح دنیا خدمات زیبایی است. این خدمات به روشهای مختلف تهاجمی و غیرتهاجمی و به وسیله مواد مختلف بیولوژیک و سنتتیک ارائه میشود. در این میان، هر روشی که بتواند به صورت غیرتهاجمی تر از دیگر روشها و بدون عوارض جانبی عمل کند، به طور قطع از جذابیت و پذیرش بیشتری از سوی بیمار و نیز پزشک برخوردار خواهد شد. یکی از روشهای جدیدی که امروزه طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است پی آر پی مو ی سر و پوست است.
کاربرد PRP (پی آر پی) پوست و زیبایی
استفاده از PRP ( پی آر پی مو ) در جوانسازی و رفع برخی از مشکلات زیبایی هم اکنون در اقصی نقاط دنیا از جمله آمریکا، ژاپن، انگلیس، و نیز ایران مرسوم شده و هر روز گسترش بیشتری را تجربه میکند، زیرا روش جوانسازی پوست با PRP (پی ار پی پوست) به خاطر به کارگیری خون خود بیمار برای درمان وی، دارای جذابیت و پذیرش بیشتری نسبت به روشهای مشابه میباشد. میدانیم که بسیاری از مشکلات زیبایی نظیر چین و چروکها، خطوط و غیره حاصل پروسه پیری و کاهش کلاژن، الاستین، ماتریکس بین سلولی، فیبروبلاستها و چربی در لایههای پوست است. این پروسه قوام، شکل، حجم، صافی وقابلیت ارتجاعی پوست را کاهش داده و در نهایت به شکل گیری انواع مشکلات زیبایی نظیر چین و چروک و خطوط منتهی میشود. مطالب مرتبط با نقش پلاکتها در فرایندهای بازسازی بافتهای مختلف، که در بخشهای قبلی ارائه شدند، گویا توان پی آر پی صورت در بازسازی کلاژن، الاستین، عروق و ماتریکس بین سلولی و در نهایت باز گرداندن دوباره شادابی و جوانی پوستاند. بر همین اساس، هم اکنون مراجعه کنندگان با تقبل هزینه پی آر پی مو ، پوست و زیبایی به روشهای مختلف در درمانهای پوست و مو از آن استفاده میکنند. در ادامه به موضوع پی آر پی پوست صورت میپردازیم.
روش تزریق مستقیم PRP (پی ار پی)
میتوان به منظور رفع مشکلات پوستی نظیر چین و چروک ناشی از افزایش سن، چین و چروکهای داینامیک، اسکار آکنه و اسکار زخمهای ناشی از بریدگی، سوختگی و…، خطوط اخم یا خنده، طاسی سر یا ابرو، و پُف و تیرگی زیر چشم، به صورت مستقیم و به وسیله سرنگ انسولین در موضع درمان تزریق نمود. همچنین میتوان آن را به منظور تسریع روند بهبودی، به طور مستقیم بر روی زخمهای کهنه، زخمهای دیابتی، ترکهای پوستی و مواردی ازین قبیل اسپری نمود. تزریق مستقیم می تواند در همه نواحی بدن مانند؛ سر، صورت، گردن، شکم، پشت دست ها و غیره انجام شود.
روش مزوتراپی بیولوژیک
PRP (پی ار پی) را میتوان به منظور رفع مشکلات پوستی یادشده در فوق، به وسیله دستگاه مزوگان و به صورت میکرودوز در نواحی درمان تزریق نمود. این روش به نام مزوتراپی بیولوژیک مرسوم شده است.
روش مزوتراپی خشک
Micro needling میکرونیدلینگ یا مزوتراپی خشک، توسط وسیلهای به نام درمارولر انجام می شود. این وسیله دارای یک غلطک است که دورتادور آن به تعداد زیادی سوزنهای ریز و تیزی تعبیه شده است. با حرکت دادن غلطک روی پوست، سوزنها در محدوده میلیمتری در پوست فرو رفته و بدین طریق موجب تحریک پروسه Healing و شروع سنتر کلاژن و الاستین در غشا میانی پوست میشوند. از این روش به منظور جوانسازی و صاف کردن پوست و نیز بهبود ظاهر اسکارها استفاده میشود. PRP (پی آر پی) را میتوان به منظور تسریع روند بهبودی و ارتقا کیفی نتایج درمان، به صورت مصرف موضعی، با درمارولر همراه نمود تا از راه منافذ کوچک ایجاد شده جذب پوست شود. همراه با لیپوترانسفر:لیپوترانسفر روشی است که در آن سلولهای چربی نواحی پهلو و شکم بیمار را به میزان لازم (حدود بیست الی پنجاه میلیمتر) خارج کرده و پس از جداسازی سلولهای زنده چربی، آنها را به عنوان یک فیلتر بیولوژیک مشتق از بدن خود فرد، به منظور حجم دادن به ناحیه ای از بدن یا صورت، پر کردن نقص پوستییا بافت چربی و اغلب با هدف جوانسازی صورت، در نواحی مورد نظر تزریق میکنند. وقتی سلولهای چربی از شکم یا پهلو به نواحی دیگر منتقل میشوند، از رگهای تغذیه کننده خود جدا میشوند. به همین دلیل، کم کم شروع به مصرف چربی انباشته خودشان کرده و این کار را تا مرز مرگ ادامه میدهند. البته این فرایند بسته به میزان چربی تزریق شده، شاید چند ماه الی دو سال طول بکشد. سلول های چربی را میتوان با PRP (پی ار پی) مخلوط و سپس در محلهای مورد نظر تزریق نمود. این کار موجب تحریک رگ سازی شده و به تبع آن منجر به زنده ماندن سلولهای چربی و پیوند خوردن آنها با بافتهای اطرافشان میشود برابر گزارشات کلینیکی، همراه سازی لیپوترانسفر با PRP (پی ار پی)، ماندگاری نتایج درمان را در شرایط خوب دو الی سه برابر افزایش داده و به حدود هفت سال میرساند.
روش استفاده موضعی
PRP (پی ار پی) را میتوان به منظور ارتقای کیفی پوست صورت و افزایش شادابی آن، به تنهایی یا مخلوط یا با ماسکها و ژلها، روی پوست مالید.
کاربرد PRP (پی آر پی) مو
در سال ۲۰۰۴ پزشکانی که از PRP (پی ار پی) برای بهبود زخم استفاده میکردند، متوجه شدند علاوه بر بهبود زخم، موهای پیرامون زخم نیز رشد چشمگیری داشتهاند. به دنبال آن، در سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ تحقیقات علمی متعددی، در خصوص اثرات PRP (پی ار پی) در رشد موها، صورت گرفت و تعدادی از بیماران مبتلا به طاسی سر، با تزریق موضعی PRP (پی ار پی) در پوست سر و کاشت مو به روش PRP، تحت درمان قرار گرفتند. نتایجات اغلب مطالعات، رشد موهای کوچک یا کرکی را، به ویژه در چهار ماه اول پس از تزریق، نشان دادند. پس از آن پی ار پی (PRP) موی سر به عنوان یک عامل مؤثر در تحریک رویش مجدد مو ، تقویت رشد مو و کمک در ارتقا کیفیت اعمال کاشت مو، مورد توجه متخصصین مربوطه قرار گرفت و توسعه روزافزونی را تجربه نمود. پی ار پی برای درمان قطعی ریزش مو و رشد مجدد آن،پرپشت کننده و تقویت کننده موی سر استفاده میشود. محققین معتقدند PRP (پی ار پی) مو میتواند در موارد زیر استفاده شود:
کاشت مو
با توجه به اینکه در عمل کاشت مو، موها از پشت سر جدا شده و در مراحلی بسیار دشوار و طولانی در جلو سر کاشته میشوند، لذا ممکن است ریشه موها به دلیل زیر دچار آسیب دیدگی موقت شوند: دهیدراتاسیون ریشه مو به دلیل از دست دادن سرم یا پلاسما ،کمبود اکسیژن در فاصله برداشت تا کاشت (که معمولاً چند ساعت است) ، تغییرات دما و شرایط بازی و اسیدی محیط در فضای بیرون از محیط طبیعی، نبود مویرگهای خونی لازم برای تأمین اکسیژن و تغذیه آنها در محل کاشته شده. با توجه به مطالبی که تا کنون در مورد اثرات PRP (پی ار پی) ارائه شده است، بدون شک و به طور قاطع با همراه سازی عمل کاشت مو با PRP (پی ار پی)، میتوان اثرات همه چهار آسیب احتمالی فوق را تا اندازه زیادی کاهش داده و نواقص و کمبودهای یاد شده را تأمین نماید. این کار با تشکیل عروق خونی جدید و افزایش اکسیژن رسانی در محیط، موهای جدید را در کمترین زمان ممکن، به شرایط مناسب رسانده و در نهایت کیفیت عمل را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. همچنین بعد از کاشت مو میتوان، با تزریقPRP (پی ار پی) در فواصل چهار ماهه، روند رشد و تقویت فولیکول و موهای منتقل شده را تسریع بخشید.
رفع طاسی سر
مطالعات کلینیکی مختلفی نشان داده اند که استفاده از PRP (پی آر پی) در درمان طاسی سر میتواند موجب رویش مجدد و طبیعی مو در مناطق طاس پوست سر شود. ولی لازم است ضمن تزریق PRP (پی آر پی) در فواصل چهار ماهه، در فاصله بین درمانها نیز PRP (پی ار پی) به صورت میکرو Needling استفاده شود.
تحریک و تقویت مو
استفاده از PRP (پی ار پی) در شرایط طبیعی و ریزش مو، می تواند موجب تحریک رشد مجدد موهای ریخته شده، تقویت شکل و قوام و کیفیت فولیکول های موجود، طولانی کردن دروه آناژن و افزایش عمر موهای موجود می شود.
انواع روش های PRP (پی آر پی) مو
PRP (پی ار پی) به چهار روش در اعمال کاشت و ریزش مو استفاده می شود.
روش تزریق مستقیم با سرنگ های بسیار کوچک مانند سرنگ انسولین، به صورت هر سانتیمتر مربع یک تزریق، در نواحی مختلف پوست سر ، روش مزوتراپی بیولوژیک به وسیله دستگاه مزوگان و به صورت میکرودوز. روش Micro needling یا مزوتراپی خشک به کمک درمارولر و مصرف موضعی در محل. ، همراه با عمل کاشت مو به صورت اسپری در محل عمل. متخصصین معتقدند همراه سازی روش های تزریقی با روش Micro needling مؤثرتر از تزریق به تنهایی است. ضمناً روش های تزریقی باید در فواصل چهار ماهه تکرار شوند.
نکات مهم و مفید در خصوص PRP (پی آر پی)
تعداد جلسات و فواصل آنها بر حسب شرایط پوست تعیین میشود و ممکن است به ازاء هر بیمار بسیار متفاوت باشد. ولی به طور کلی منابع موجود، برای جوانسازی صورت، بر حسب سن، از یک تا چهار جلسه با فواصل دو الی شش ماه پیشنهاد میکنند و در شرایط خوب، ماندگاری نتایج بینیک تا سه سال است. پروتکل دیگری تعداد و فاصله جلسات برای جوانسازی را بر حسب سن به ترتیب زیر تنظیم کرده است: در سنین ۳۰ الی ۴۰ سال هر یک الی دو سال یک جلسه کافیست. در سنین ۴۰ الی ۵۰ سال سه جلسه درمان لازم است به ترتیبی که جلسه دوم شش ماه بعد از جلسه اول و جلسه سوم نه ماه بعد از جلسه دوم باشد. درمان نگهدارنده هر یک الییک و نیم سال کافی است. در سنین بالای ۵۰ سال سه جلسه درمان لازم است به ترتیبی که جلسه دوم سه الی شش ماه بعد از جلسه اول و جلسه سوم شش ماه بعد از جلسه دوم باشد. درمان نگهدارنده هر سال یک بار کافی است. با توجه به تنوع نظرات، به نظر میرسد پاسخ بیولوژیکی بیمار بهترین پارامتر برای تنظیم برنامه وی است لذا پیشنهاد میشود تعداد و فواصل جلسات را بر حسب پاسخ بیولوژیکی بیمار تنظیم کنید. هر جلسه درمانی حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول میکشد. مراقبتهای بعد از عمل ، محل عمل تا مدت ۲۴ ساعت شسته نشود. استفاده از ضد آفتاب و اجتناب از تابش مستقیم آفتاب حداقل دو هفته ، استفاده از عینک تیره به مدت یک هفته، استفاده از کرم نگهدارنده روز و شب.
عوارض PRP (پی آر پی) مو و پوست
از عوارض PRP در چند روز اول میتوان به قرمزی، ورم و سوزش و درد خفیف اشاره کرد که معمولاً به زودی برطرف میشود. در موارد نادری احتمال بروز عفونت و هماتوم وجود دارد. استفاده از PRP (پی ار پی) در پوست و زیبایی در موارد زیر نتایج خوبی ندارد:، افراد سیگاری، الکلی و دارای سوءتغذیه ، افراد مبتلا به مشکلات ژنتیکی پوست، ضایعات پیشرفته ناشی از نور خورشید، هایپرپیگمانتاسیونهای پیشرفته، خطوط عمیق، ضایعات مویرگی روی بینی و گونه ها و نکاتی دیگر، هر چند نتایج درمان های پوست با PRP (پی ار پی) تا سه هفته ظاهر میشوند ولی ظهور نتایج کامل حدود سه ماه طول میکشد، این درمان تقریباً بی درد است و بیمار به راحتی آن را تحمل می کند، لیکن در صورت حساس بودن بیمار، می توان ۴۵ دقیقه تا نیم ساعت قبل از درمان از کرم های بیحسی موضعی استفاده کرد. ، کیفیت نتایج، علاوه بر اجرای صحیح و دقیق درمان، با وضعیت واکنشهای سلولی بیمار نیز در ارتباط است که به وسیله بیماریا پزشک معالج قابل کنترل یا تنظیم نیست. بنابراین ممکن است در بیماران مشابه به نتایج متفاوتی دست یافت. به دلایلی که هنوز شناخته شده نیست درصد بسیار کمی از افراد هیچ واکنشی در مقابل تزریقPRP (پی ار پی) رخ نمیدهد و حتی تکرار آن نیز بی ثمر است ولی در بعضی موارد تکرار آن لازم یا کمک کننده است. اگر چه PRP (پی ار پی) روش مؤثری در جوان سازی پوست است ولی نباید انتظار اثرات معجزه آسا بر چروک خیلی قدیمی و عمیق داشت. این روش درمانی، جایگزین دیگر روشهای درمانی نیست، بلکه یک روش درمانی کمک کننده همراه با دیگر روش هاست.
کاربردهای دیگر PRP (پی آر پی)
التیام زخمهای مزمن
یک زخم پوستی بهبود نیافته (مزمن)، علاوه بر خطر عفونت و گسترش زخم، بیمار را با یک چالش بزرگ فرسایشی و پیش رونده روانی و اقتصادی مواجه می کند. این چالش پیشرونده، ممکن است با مهار سیستم ایمنی بدن بیمار و تخریب روحی و تنزل قدرت مالی وی، منجر به گسترش و عفونت زخم، از دست دادن عضو و یا حتی مرگ بیمار شود. به طور کلی زخمهای مزمن، به زخمهایی اطلاق میشوند که در طی چهار هفته التیام بسیار کمی داشته و یا بعد از گذشت هشت هفته هنوز التیام نیافتهاند. افراد مبتلا به دیابت، مشکلات گردش خون و ضعف سیستم ایمنی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخمهای مزمن هستند. شایعترین موارد این زخمها، زخم بستر، زخم پای دیابتی و برخی سوختگیها است. زخم بستر یا زخم فشاری که در بیماران داری محدودیت حرکتی مانند بیماران قطع نخاع و سکته مغزی، به دلیل فشار وزن بیمار روی نواحی تکیه گاهی بدن، حین نشستن و خوابیدن، و به دنبال آن قطع خونرسانی محل تحمل فشار و مرگ بافت موضع، بروز میکنند. زخم پای دیابتی که به دنبال نوروپاتی دیابتی و از بین رفتن حس درد، در قسمتهای مختلف پا بروز یافته و به دلیل مشکلات متابولیکی، که این بیماران دچار هستند، توسعه و گسترش مییابد. درمانهای مرسوم زخمهای مزمن دو چیز را دنبال می کنند: با استفاده از آنتی بیوتیکها و پانسمان تمیز از عفونی شدن آن پیشگیری شود. با دبرید زخم و مرطوب نگه داشتن آن فرایند بهبود و بازسازی را تحریک کنند. مطالعات علمی بر روی نمونههای بافتی نشان میدهند که بافت این گونه زخمها، فاقد مواد بیولوژیک و شرایط فیزیولوژیکی و متابولیکی لازم برای ترمیم بافت هستند و احتمالاً علت اصلی عدم بهبود این زخمها، علیرغم مراقبتهای دقیق پزشکی، کمبود مواد و نبود شرایط مقتضی برای ترمیم بافت است. یک آنالیز از سطح زخمهای فشار مزمن، کاهش قابل توجه در غلظت فاکتورهای رشد را در آنها، در مقایسه با زخم های حاد آشکار کرد و بررسیهای بافت شناسی نشان دادند که در بافت سطح این زخم ها، شبکه خونرسانی مختل شده است. با توجه به مفاد فوق، به نظر میرسد، درمان زخمهای مزمن علاوه بر پیشگیری از عفونت و دبرید زخم، بایستی شامل جبران نقص فاکتورهای رشد و تأمین شرایط و محیط لازم برای بافت سازی نیز باشد.
درمان جای زخم با PRP (پی ار پی)
در گذشته برخی از پزشکان معتقد بودند پانسمان زخم با گاز خیس شده با خون بیمار، باعث تسریع روند بهبودی آن می شود. آنان آگاهی نداشتند که به نوعی از فاکتورهای رشد برای التیام بهره می گیرند. مرور دوباره محتویات پلاکتها و مکانیسم عملکردPRP (پی ار پی) درمانی، نشان میدهد که PRP (پی ار پی) درمانی، مکملی ضروری و حیاتی به منظور تحقق اهداف درمانی و التیام زخمهای مزمن، در کنار درمانهای رایج است. تعداد قابل توجهی از مطالعات PRP (پی ار پی) به بررسی اثرات آن در التیام زخمهای حاد و مزمن پرداختهاند. این موضوع در یک جستجوی ساده اینترنتی و ملاحظه متون مقالات به دست آمده، کاملاً ملموس است و جالب اینکه تقریباً صد در صد تحقیقات انجام شده اثرات مثبت PRP (پی ار پی) را در ترمیم زخمهای مزمن و تسریع روند عادی زخمهای حاد ثبت و مستندسازی کردهاند. به طور مثال در یک مطالعه که تعداد ۲۴ بیمار مبتلا به زخمهای پوستی مزمن، با فرم ژلی PRP (پی ار پی) تحت درمان قرار گرفتند، همه آنها بهبود قابل توجهی را نشان دادند. مدیکال اکسپرس، در خبرهای خود اعلام داشته، برخی مصدومان جنگهای نظامی امریکا در عراق و افغانستان، دارای زخمهای مزمن بهبودناپذیری بودند که به درمانهای رایج پاسخ نمیدادند؛ این موضوع موجب بالا رفتن هزینههای درمانی و موجد مشکلات زیادی برای مراقبان شده بود. لذا پزشکان با استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP (پی ار پی) بسیاری از آنها را درمان نمودهاند. همانطور که در فصل سوم نیز اشاره شد، هنوز تحقیقات قابل ذکری در خصوص مقایسه متدها و تدوین دستورالعملها و پروتکلهای درمانی صورت نگرفته است و لذا استانداردی برای غلظت و حجم PRP (پی ار پی) به ازاءِ وسعت و نوع زخمها، تدوین و ارائه نشده است، لیکن در خصوص التیام زخمها، توافق نظر بر این است که غلظت پلاکت در PRP (پی ار پی) تهیه شده، حداقل دوتا شش برابر غلظت پلاکت در حالت پایه، افزایش یابد. PRP (پی ار پی) در دو فرم تزریقی (تزریق در بافتزخم) و موضعی تهیه و استفاده میشود. فرم موضعی در دو شکل ژلی و سوسپانسیون، برحسب نوع ضایعه، تهیه و به صورت یک پوشش کامل روی زخمها استفاده میشود. فرم ژلی PRP (پی ار پی) علاوه بر تأمین مواد و شرایط بازسازی، مانند یک پوست اتوگرافت روی زخم عمل میکند. اثر PRP (پی ار پی) در ترمیم زخمها وابسته به متغیرهای دیگری نظیر وسعت و نوع جراحت و مهمتر از آن شرایط کلینیکی بیمار نیز است. بنابراین لازم است در کاندید کردن بیمار، به همه موارد جانبی مانند بررسی احتمال وجود کنتراندیکاسیونها در بیمار و غیره دقت شود. در موارد استفاده از پیوند پوست برای ترمیم زخم، همراه سازی جراحی با PRP (پی ار پی) ، موجب تسریع روند بهبودی خواهدشد. همچنین، تحریک رگ زایی توسط فاکتورهای رشد، موجب پیوند بهتر بافت در محل جدید شده و احتمال پس زدن آن را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.
کاربرد پی آر پی (PRP) در جراحی پلاستیک
بسیاری از اعمال جراحی پلاستیک، به ویژه جراحیهای ترمیمی، با گرافت پوستی انجام میشوند و در این اعمال بافت پوست از نقطه ای به نقطه دیگر منتقل و پیوند میشود. برخی اعمال دیگر اعمال دیگر نظیر لیفتینگ نیز با کشیدن و کمی جابجایی بافت، بدون جداکردن کامل آن از محل اصلی خود، انجام میشوند که در این اعمال نیز، بافت جابجاشده با شرایط و محل جدیدی مواجه است. موفقیت تمام اعمال جراحی پلاستیک به دو چیز بستگی دارد، بافت منتقل شده یا جابجا شده، بدون پس زدگی، عفونت و نکروز بافتی به شکلی کاملاً طبیعی و سریع، با محل جدید پیوند یابد. محل برشهای جراحی بدون جایگذاری اسکار بهبود یابند. ولی موارد مختلف فیزیولوژیکی و گاهی ناشناخته زیادی وجود دارند که گاهی بافتهای پیوندی را با عفونت، نکروز، پس زدن و اسکار مواجه میسازند. از طرفی ممکن است بافت منتقل شده در طی زمان جداشدگی از محل اصلی تا پیوندشدن به محل جدید، تا حدودی دچار هیدراتاسیون، هیپوکسی، تغییر شرایط بازی و اسیدی و غیره شود که این موضوع نیز بی شک میتواند در میزان موفقیت عمل مؤثر باشد.با نگاهی به مکانیسم عملکرد PRP (پی ار پی) درمانی که ضمن پیشگیری از عفونت( به عنوان آنتی باکتریال بیولوژیک)، منجر به تحریک ترمیم بافتی و رگ زایی و تأمین جریان خون لازم در موضع میگردد، به نظر میرسد همراه سازی همهی جراحیهای پلاستیک با PRP (پی ار پی) میتواند ضمن کاستن عوارض احتمالی، میزان موفقیت و کیفیت نهایی اعمال را به میزان قابل ملاحظهای افزایش دهد. مطالعات مستندشده زیادی نیز به این موضوع صحه گذاشتهاند و هم اکنون بسیاری از جراحان پلاستیک در ایران و جهان در موارد زیر از PRP (پی ار پی) در درمانهای خود استفاده میکنند: پیوند پوست، لیفتینگ صورت، بالا بردن ابرو، جراحی زیبایی شکم، پروتز سینه. پی ار پی در جراحیهای پلاستیک معمولاً به شکل سوسپانسیون پلاکتی استفاده میشود و توسط یک سیستم دوسرنگی، که PRP (پی ار پی) را به نسبت یک به ده با گلوکونات کلسیم مخلوط میکند، به موضع بین بافت جدید و بافت محل پیوند اسپری میشود.