کمردرد، بسته به علت، می‌تواند به تدریج بدتر و ناتوان‌کننده‌تر شود. برای همین، زمانی که مشکل از یک حد گذشت، پزشک جراحی را به عنوان یکی از گزینه‌ها پیشنهاد می‌کند.
لامینکتومی کمر می‌تواند یکی از این گزینه‌های درمانی باشد چراکه علی‌رغم پیشرفت‌های پزشکی، کمردرد هنوز هم مانند قرن‌های گذشته مشکل شایعی است که در اکثر موارد راه‌حل ساده‌ای برای درمان آن وجود ندارد.
انواع جراحی کمر
معمولاً پزشکان برای رفع فشردگی ریشه عصب سه نوع جراحی بروی کمر انجام می‌دهند که گاهی اوقات به آن‌ها جراحی‌های رفع فشار گفته می‌شود. این جراحی‌ها که غالباً در ترکیب با یکدیگر انجام می‌شوند عبارتند از:
- لامینوتومی کمر: برداشتن لامینای استخوانی بالا و پایین عصبی که «نیشگون» گرفته شده.
- لامینکتومی کمر: برداشتن بخش اعظم قوس استخوانی یا همان لامینای یک مهره (لامینکتومی اغلب زمانی انجام می‌شود که درمان‌های پزشکی محافظه‌کارانه‌تر قادر به بهبود درد کمر نیستند.)
- دیسککتومی کمر: برداشتن کل یا بخشی از یک دیسک مهره کمر
لامینکتومی کمر توسط چه نوع متخصصی انجام می‌شود؟
لامینکتومی‌های کمر توسط جراحان ارتوپدی یا جراحان اعصاب انجام می‌شود. گاهی اوقات در طول عمل برای پایش عصبی از عصب‌شناسان یا متخصصان طب فيزيكي و توان‌بخشی (فیزیاتریست‌ها) کمک گرفته می‌شود.
فیزیاتریست‌ها و فیزیوتراپیست‌ها اغلب در مدیریت بهبودی پس از جراحی نقش داشته و به انجام تمرینات درمانی کمک می‌کنند.
خطرات احتمالی و عوارض جانبی لامینکتومی کمر کدام‌اند؟
لامینکتومی کمر هم مانند تمامی جراحی‌های دیگر دارای یک سری خطرات احتمالی است که البته به ندرت اتفاق می‌افتند. این خطرات عبارتند از:
- آسیب عصبی
- لخته‌های خونی
- نشت مایع نخاعی
- خونریزی
- عفونت
- بدتر شدن کمردرد مزمن
- خطرات احتمالی مرتبط با بیهوشی
چگونه باید برای عمل لامینکتومی کمر آماده شوم؟
قبل از جراحی، هفته‌های پیش از آن زمان‌بندی می‌شود و هم پزشک و هم جراح اعصاب یا جراح ارتوپدی شما را بررسی می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که حالت سلامتی شما به حدی است که بتوانید عمل جراحی را تحمل کنید.
چند روز قبل از جراحی، متخصص بیهوشی در مورد گزینه‌هایتان با شما صحبت می‌کند. معمولاً برای جراحی از بیهوشی عمومی یا بی‌حسی ستون فقرات استفاده می‌شود. نکات زیر را نیز می‌بایست مد نظر قرار دهید:
- باید فهرستی از داروهایی که مصرف می‌کنید را به جراح و متخصص بیهوشی بدهید.
- ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل از جراحی مصرف داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین و ایبوپروفن (آدویل و موترین) را متوقف کنید.
- اگر سیگاری هستید، باید قبل از جراحی کشیدن سیگار را متوقف کرده یا لااقل مصرف آن را کم کنید.
- یک سری آزمایش‌های تصویربرداری مانند عکس رادیولوژی و ام‌آرآی انجام خواهد شد. بسیاری از بیمارستان‌ها و جراحان بیمار را ملزم می‌کنند تا قبل از جراحی آزمایش‌های دیگری مثل نوار قلب و آزمایش‌های معمول خون را انجام دهد. نوع آزمایش‌هایی که باید انجام بدهید به سن و وضعیت پزشکی‌تان بستگی دارد.
- از شما خواسته خواهد شد که بعد از نیمه شب قبل از روز عمل نه غذایی بخورید و نه مایعی بنوشید. البته اکثر جراحان اجازه می‌دهند که بیمار مسواک بزند و دارو مصرف کند.
در طول جراحی لامینکتومی کمر چه اتفاقی می‌افتد؟
به طور معمول، بیمار برای جراحی روی تختی قرار می‌گیرد که شکمش بر روی آن قرار دارد، در حالی که پاهایش با زانوهای خمیده روی یک سطح پایین‌تر از تخت قرار می‌گیرند. این انجام می‌شود تا اثر وزن شکم بر روی ستون فقرات کاهش یابد.
- جراح از روی محل مهره مورد نظر یک برش مستقیم می‌زند تا به لامینا (قوس استخوانی مهره) برسد.
- سپس رباط متصل کننده مهره‌ها را به همراه کل یا بخشی از لامینا برمی‌دارد. هدف این کار دیدن ریشه عصبی درگیر است.
- او ریشه عصب را به آرامی حرکت داده و به طرف مرکز ستون فقرات می‌برد و کل یا بخشی از دیسک را برمی‌دارد.
- جراح برش را بخیه می‌زند. حالا دیگر عضله بزرگ کمر از ستون فقرات یا ریشه عصب محافظت می‌کند.
- جراحی یک تا سه ساعت طول می‌کشد و بیمار خون بسیار کمی از دست می‌دهد.
بهبودی پس از عمل لامینکتومی کمر چگونه است؟
- بهبودی: پس از پایان جراحی به یک محیط ریکاوری برده می‌شوید و تا زمانی که هوشیاری‌تان را به طور کامل به دست بیاورید آنجا می‌مانید و سپس به اتاق خودتان در بیمارستان بازمی‌گردید.
- در حالت عادی به پهلو یا پشت دراز خواهید کشید.
- ممکن است در مثانه‌تان یک لوله کاتتر (برای ادرار) قرار داده شده باشد.
- باید در ابتدا انتظار کمی درد را داشته باشید. در صورت نیاز پرستارها به شما داروی مسکن می‌دهند.
- به احتمال زیاد نیاز خواهد بود تا برای جلوگیری از بروز لخته‌های خون در پاهایتان جوراب‌های بلند فشاری یا چکمه‌های فشاری بپوشید.
- اتاق بیمارستان: هنگامی که به اتاق خودتان در بیمارستان برگشتید پرستاران علائم حیاتی شما را چک کرده و برای کنترل دردتان اقدام می‌کنند.
- بسته به نظر جراح و نیازهای شما، ممکن است داروی مسکن به صورت خوراکی یا از طریق تزریق درون وریدی به شما داده شود.
- دارو باعث رفع کامل دردتان نمی‌شود، اما آن را قابل تحمل می‌کند.
- گاهی اوقات جراح به بیمار دستگاهی می‌دهد تا در صورت نیاز (تا حد معینی) از آن دارو دریافت کند. این دستگاه که پمپ بی‌دردی (PCA) نام دارد به بیمار اجازه می‌دهد تا کمی بیشتر بر مدیریت درد خود کنترل داشته باشد.
- راه رفتن: معمولاً، بیمار می‌تواند چند ساعت بعد از عمل راه برود. ممکن است برای جلوگیری از برخی از عوارض ریوی یا ذات‌الریه از بیمار خواسته شود تا انواع مختلفی از تمرینات تنفسی را انجام دهد.
- حفاظت در حال حرکت: چند تکنیک وجود دارد که به کاهش درد و آسیب بعد از جراحی کمک می‌کنند. هدف این تکنیک‌ها محافظت از کمر شما است.
- عضلات شکمتان را سفت کنید؛ این کار با ایجاد یک تکیه‌گاه کمکی برای ستون فقراتتان به ثبات آن کمک می‌کند. صاف بایستید، طوری که گوش‌ها، شانه‌ها و مفاصل رانتان در یک خط مستقیم قرار بگیرند.
- همیشه از مفاصل ران برای خم شدن استفاده کنید نه از پایین کمر. بدنتان را یکجا (مثل یک جسم خشک) حرکت دهید و از ناحیه لگن یا شانه‌ها نچرخید.
- خوابیدن و رفتن به رختخواب و بیرون آمدن از آن: ممکن است طی چند شب اول برای خوابیدن مشکل داشته باشید، خصوصاً اگر وضعیت‌های توصیه شده برای خواب با وضعیت معمول خواب شما تفاوت داشته باشد. در چنین مواردی چند راه حل وجود دارد، از جمله:
- به پشت بخوابید و زیر گردن و زانوهایتان بالش بگذارید.
- به پهلو دراز بکشید و زانوهایتان را کمی خم کنید و بین آن‌ها یک بالش قرار بدهید.
- در ابتدا بیرون آمدن از رختخواب هم می‌تواند کمی مشکل باشد، که البته با چند تکنیک ساده می‌توانید آسیب یا درد احتمالی را به حداقل برسانید.
- عضلات شکمتان را سفت کنید و به پهلو بچرخید، البته باید تمامی بدنتان را یکجا حرکت بدهید.
- بدنتان را تا لبه تختخواب بلغزانید و با فشار دادن بازوهایتان به سمت پایین بدنتان بلند کنید. همان‌طور که بدنتان را بالا می‌آورید به آرامی پاهایتان را به طرف خارج از تخت بچرخانید و به طرف کف اتاق ببرید.
- یک مچ پایتان را پشت دیگری قرار بدهید، عضلات شکمتان را سفت کنید و بدنتان را با پاهایتان بلند کنید.
- برای رفتن به رختخواب روی لبه تخت بنشینید، عضلات شکمتان را سفت کنید و با کمک پاهایتان بدنتان را به طرف سطح تخت پایین ببرید.
- بعد از نشستن روی تختخواب، در همان حال که پاها را بلند کرده‌اید به درون رختخواب می‌آورید، با استفاده از بازوهایتان بدن خود را پایین بیاورید و روی تخت قرار دهید.
- بدنتان را یکجا (بدون تغییر حالت) بغلتانید و به پشت توی تختخواب قرار بگیرید.
مراقبت‌های بعد از عمل لامینکتومی کمر چیستند؟
- اکثر جراحان از بیماران خود می‌خواهند که یک هفته بعد از عمل مجدداً به آن‌ها مراجعه کنند تا مطمئن شوند که جای زخم عمل به خوبی در حال التیام پیدا کردن است و اینکه بیمار دچار هیچگونه عوارض بعد از عمل نشده است.
- اگر از بخیه یا منگنه‌های جراحی استفاده شده باشد، پزشک معمولاً در همین زمان آن‌ها را می‌کشد.
- اکثر جراحان از بیماران می‌خواهند که ظرف چهار تا هشت هفته بعدی برای یک جلسه پیگیری جامع‌تر مراجعه کنند.
- اغلب، پزشک شخصی بیمار هم از او می‌خواهد تا در طول یکی دو ماه اول بعد از عمل به مطبش مراجعه کند.
بعد از عمل لامینکتومی کمر در چه صورت باید با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت داشتن هر یک از علائم زیر با جراح یا پزشکتان تماس بگیرید:
- ترشح از محل زخم عمل
- قرمزی محل زخم عمل
- باز شدن بخیه‌ها یا منگنه‌ها
- اینکه بانداژ با خون خیس شود
- تب بالای 38 درجه
- افزایش درد یا بی‌حسی در پاها، کمر یا ناحیه کفل
- ناتوانی در ادرار کردن
- بی‌اختیار ادرار یا مدفوع، همراه با از دست ادرار یا مدفوع، یا هر دو
- درد، ورم یا قرمزی در یکی از پاها
- سردرد شدید
- اگر هرگونه سؤال دیگری در مورد نحوه بهبودتان دارید
در صورت دچار شدن به هر یک از مشکلات یا عوارض زیر فوراً به واحد اورژانس یک بیمارستان مراجعه کنید:
- تنگی نفس ناگهانی، که می‌تواند با یا بدون درد قفسه سینه اتفاق بیفتد. این حالت ممکن است نشانه آمبولی ریوی (لخته خون در ریه‌ها)، ذات‌الریه یا سایر مشکلات قلبی و ریوی باشد.
- در صورت از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع، یا ناتوانی در ادرار کردن
- ناتوانی در حرکت دادن پاها (این یکی از نشانه‌های جدی فشردگی نخاع یا عصب است).
بهبودی در خانه پس از عمل لامینکتومی کمر به چه شکل است؟
- خواروبار، وسایل دستشویی و سایر ملزومات در سطحی به بلندی بین لگن و شانه‌هایتان قرار دهید، جایی که بتوانید بدون نیاز به خم شدن به آن‌ها دسترسی پیدا کنید.
- در طول یک تا دو هفته بعد از عمل خودتان رانندگی نکنید و از کس دیگری بخواهید که این کار را برایتان انجام دهد و به شما در کارها و خریدهای روزمره کمک کند.
- یک جفت کفش راحتی بدون بند بخرید تا لباس پوشیدن برایتان راحت‌تر شده و نیاز به خم شدن‌تان به حداقل برسد.
- راه رفتن‌های کوتاه مدت روزانه دردتان را کمتر کرده و به بهبودتان سرعت می‌دهد.
- به طور عمومی، بیماران با شغل‌های نشسته می‌توانند در یک تا دو هفته پس از جراحی به کار خود برگردند. با این حال، اگر شغل فعالیت فیزیکی شدیدتری داشته باشد، ممکن است نیاز باشد تا دو تا چهار ماه از کار دور باشد.
- با التیام یافتن کمرتان، ممکن است احساس کنید که برای رابطه جنسی آماده‌اید. این معمولاً مشکلی ندارد. اما باید وضعیتی را انتخاب کنید که کمترین فشار ممکن را بر پشت‌تان وارد کند.
- وضعیت‌های به پهلو یا دمر به طور کلی مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
- از وارد کردن فشار به کمر یا قوس دادن به آن در طول رابطه جنسی اجتناب کنید.
- به مدت یک تا دو هفته و یا تا زمانی که داروهایی مصرف می‌کنید که شما را دچار خواب‌آلودگی می‌کنند، از رانندگی کردن خودداری کنید.
- فیزیوتراپی را تحت نظر و هدایت یک متخصص انجام دهید.
