پلاسمای سرشار از پلاکت یا PRP محلولی است که با تزریق کردن آن، فرایند التیامبخشی خود بدن برانگیخته میشود. پلاسما یکی از اجزاء خون و حاوی فاکتورها یا پروتئینهای خاص است، همچنین پلاسما عامل لخته شدن خون محسوب میشود. پلاسما حاوی پروتئینهایی است که به رشد سلولی کمک میکند. پلاکت از قابلیت بالایی در تسهیل روند التیام عضله، تاندون و رباط برخوردار است. درمان درد با پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) یک درمان غیرجراحی جدید است که با برانگیختن فرایند التیامبخشی دراز مدت بدن به تسکین درد عارضههای عضلانی اسکلتی کمک میکند.
مزایای استفاده از پی آر پی
روش درمانی پی آر پی کاربردهای زیادی دارد که تعدادی از آن ها عبارتند از:
درمان آسیب دیدگیها و درد مزمن مقاوم به دیگر درمانها
PRP یک راهحل مناسب برای بیمارانی است که با درمانهای دیگر نتوانستهاند به طور کامل از درد مزمن، گرفتگی عضلانی و محدودیت در دامنه حرکت خود بهبود یابند. این بیماران به سختی قادر به انجام حرکات و ورزشهای روزمره هستند و با مشکلاتی مانند اختلالات خواب و محدودیتهای دیگر روبرو میشوند. پیآرپی در طول زمان، توانایی بدن را در تشخیص ناحیههایی که نیاز به درمان دارند، از دست میدهد، به خصوص در صورتی که آسیب دیدگی مزمن، فرسایش یا تحلیل باشد و باعث عوارضی مانند التهاب مزمن و درد شدید میشود. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان معتقدند که PRP به دلیل افزایش تحریک طبیعی و ترکیب فاکتورهای رشد، یکی از بهترین روشهای پرولوتراپی برای آسیبهای مزمن محسوب میشود.
کاهش علائم التهاب تاندون
پی آر پی به درمان آسیبهای ورزشی، مانند آسیب دیدگیهای تاندون آشیل یا مشکلات آرنج از قبیل تنیس البو (اپیکوندیلیت یا آرنج تنیس بازان)، التهاب یا پارگی تاندونهای اکستنسور یا فلکسور و پارگی رباطهای جانبی و جانبی رادیال کمک میکند.
کاهش علائم آرتروز
درمان پی آر پی و سلولهای بنیادی به دلیل دربرداشتن فیبروبلاستهای سینوویال و فاکتورهای رشد هپاتوسیت، تاثیر قابل توجهی بر بازیابی هیالورونیک اسید دارد. این اثرها به ویژه برای بیمارانی مفید است که به دلیل ابتلا به آرتروز از یکی از شایعترین علائم این بیماری یعنی زانو درد رنج میبرند.
کمک به بهبود عارضههایی مانند خار پاشنه و زانوی دوندگان
پی آر پی علاوه بر کمک به درمان آرتروز برای بیماران دچار آسیب دیدگی یا آسیب ورزشی زانو یا پا درد نیز مفید است. بیمارانی که از عارضه زانوی دوندگان و التهاب آرنگ کف پا یا خار پاشنه رنج میبرند، میتوانند با انجام PRP سریعتر بهبود یابند.
تسکین درد پایین کمر
پی آر پی یکی از روشهای متداول درمان درد مزمن پایین کمر است و تقریباً 60 % از بیمارانی که از این روش درمانی استفاده کردهاند، بهبود قابل توجهی را از نظر وضعیت اندامی و پایداری تجربه کرده و دردشان نیز کاهش قابل ملاحظهای داشته است. درصد زیادی از موارد کمر درد مزمن از پارگی یا برآمدگی (فتق) دیسک، عارضههای اسکلتی عضلانی، ناپایداری رباط و وضعیت اندامی نامناسب نشأت میگیرد. این عارضهها به مرور به بافت آسیب میزند و غالباً منجر به آسیب دیدگی یا دردی میشود که در بدن منتشر میگردد. برای مثال درد از پایین کمر در پایین پا پخش میشود. پی آر پی با درمان رباطهای ساختاری (مانند رباطهای خاصرهای کمری، ساکروایلیاک، کمری خاجی یا لومبوساکرال و سوپرااسپیناتوس) و بهبود پایداری و توزیع وزن درد پایین کمر را نیز تسکین میدهد.
آمادگی قبل از تزریق پی آر پی
فرایندهایی که قبل از تزریق پی آر پی انجام میشوند عبارتند از:
- از دو تا سه هفته قبل از درمان درد با پی آر پی از مصرف داروهای کورتیکواستروئید خودداری کنید.
- مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا آسپرین، یا داروهای مخصوص درمان آرتروز مانند سلبرکس را از یک هفته قبل از درمان متوقف کنید. البته ممکن است مصرف آسپرین 81 میلی گرمی در دوز پایین مانعی نداشته باشد.
- از 5 روز قبل از درمان، داروهای ضدانعقاد مصرف نکنید. برای تغییر برنامه مصرف دارو حتماً با پزشک مشورت کنید.
- روز قبل از درمان مایعات فراوان بنوشید.
- برخی بیماران باید بلافاصله قبل از درمان داروی ضداضطراب مصرف کنند.
مراحل تزریق پی آر پی
پلاکتهای مورد نیاز برای PRP در عملی شبیه به زمان گرفتن خون برای انجام آزمایش، از خون خود بیمار گرفته میشود. مراحل درمان پی آر پی به شرح زیر است:
- ابتدا از بیمار خون گرفته میشود. حجم نمونه لازم به محل تزریق پی آر پی بستگی دارد.
- سپس خون در سانتریفیوژ چرخانده میشود تا پلاکت، گلبول قرمز و گلبول سفید از هم جدا شود و هر یک در سطحی از لوله قرار بگیرد. پلاسمای غنی از پلاکت جدا و برای تزریق آماده میشود.
- متخصص پلاسمای جداسازی شده را برای تزریق در موضع دردناک آماده میکند. برای تزریق دقیق معمولاً از روشهای تصویربرداری، مانند سونوگرافی، استفاده میشود تا پی آر پی در ناحیه تعیین شده، برای مثال در تاندون، تزریق شود. سپس پزشک PRP را تزریق میکند.
مراقبت پس از تزریق پی آر پی
پس از تزریق پی آر پی التهاب، درد و ورم موقتی ایجاد میشود. غالباً از بیمار خواسته میشود که چند روز استراحت کند و به مفصل تزریق شده فشار نیاورد. همچنین پزشک به بیمار توصیه میکند که پس از تزریق:
- مسکن ضدالتهابی مصرف نکند، پزشک مسکن مناسب را تجویز خواهد کرد.
- از چوب زیربغل استفاده کند و برای محافظت و بیحرکت نگه داشتن مفصل تزریق شده بریس و یا آتل ببندد.
- روزانه چند بار، هر بار به مدت 20 ـ 10 دقیقه کمپرس سرد روی موضع قرار دهد تا درد و ورم کاهش یابد. البته برخی پزشکان کمپرس گرم را توصیه میکنند.
درمان پی آر پی چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان PRP حدوداً ۲ ساعت است، که شامل مراحل آمادهسازی و بازیابی نیز میشود. اگر تزریق PRP توسط یک متخصص ماهر انجام شود، به طور کامل ایمن است و بدون داشتن عوارض معمول جراحی و بیهوشی عمومی، درد را تسکین میدهد. همچنین، نیازی به بستری شدن ندارد و از بیمار نیازی به استراحت طولانی پس از تزریق و دوری از کار یا تحصیل نیست. در واقع، اکثر بیماران میتوانند فعالیتها و وظایف روزمره خود را بلافاصله پس از تزریق PRP ادامه دهند.
تعداد جلسات
در ابتدا لازم است که تعداد جلسات کافی برای بیشینهسازی اثر درمان انجام شود. تعداد دقیق جلسات به ناحیه تزریق، نوع آسیب و توانایی التیامبخشی بدن بستگی دارد. معمولاً یک تا چهار جلسه درمان انجام میشود. البته بیمار پس از فقط یک یا دو جلسه متوجه بهبود چشمگیری میشود.
عوارض
عوارض پی آر پی عبارت است از:
- عفونت
- آسیب دیدگی عصبی
- درد در محل تزریق
- آسیب بافت
متخصص طب فیزیکی عوارض احتمالی را پیش از درمان به بیمار اطلاع میدهد و اقدامات لازم را برای به حداقل رساندن این عوارض در نظر میگیرد.
هزینه
شرکتهای بیمهی معدودی هزینه پی آر پی را تحت پوشش قرار میدهند و بیمار خود باید بخش اعظم هزینه درمان را بپردازد. هزینه تزریق PRP تابعی از موقعیت جغرافیایی کلینیک و شیوه و محل تزریق است.
پرسشهای متداول
آیا پی آر پی دردناک است؟
اگرچه آستانه درد در بین بیماران ممکن است متفاوت باشد، اما اکثر بیماران دردی خفیف تا متوسط را گزارش میدهند. در ابتدا، یک سوزن برای جمعآوری خون از رگ در بازو قرار میگیرد و سپس سوزنهای کوچکی برای تزریق PRP به ناحیه آسیب دیده وارد میشوند.
آیا ممکن است بدن به محلول پی آر پی حساسیت نشان بدهد؟
بسیار به ندرت پیش میآید که بیمار واکنش شدیدی به سرم گرفته شده از بدن خودش نشان بدهد. همچنین ممکن است بیمار به مواد مورد استفاده در عمل حساسیت داشته باشد.
