انگشت چکشی یک اختلال است که در آن یک یا چند انگشت پا از مفصل و بین ساختارهای استخوانی اولیه و دومی خم میشوند، به طوری که نوک هر انگشت به سمت پایین خم میشود و انگشت پا شبیه چکش یا پنجه به نظر میرسد. این اختلال معمولاً در انگشت دوم پا بیشتر رخ میدهد. ساختار انگشت پا از سه استخوان تشکیل شده است که به وسیلهٔ دو مفصل به هم متصل میشوند، مشابه انگشتان دست. علت اصلی انگشت چکشی معمولاً پوشیدن کفش نامناسب، کفش تنگ یا پاپنجه بلند به مدت طولانی است. برای درمان انگشت چکشی، ابتدا باید انگشت را صاف کنید و کمک کنید تا تاندونهای آن بهبود یابند و انعطافپذیری خود را بازیابی کنند. همچنین، میتوان در جلوگیری از تکرار این مشکل، اقداماتی انجام داد.
انواع انگشت چکشی شامل چه مواردی است؟
به طور کلی انگشت چکشی به دو نوع مختلف تقسیم میشود که در بخش زیر با اشاره میکنیم:
- انگشت چکشی انعطاف پذیر: در این حالت هنوز انگشت پا دارای انعطاف پذیری مناسبی است زیرا میتوان در مرحله اولیه به تشخیص و درمان این وضعیت پرداخت. به این حالت انگشت چکشی انعطاف پذیر گفته میشود زیرا هنوز در قسمت مفصل قابلیت حرکت را دارد.
- انگشت چکشی سفت: این حالت شدیدتر از حالت قبلی است و انگشتان پا پذیری خود را از دست داده است. میتوان این وضعیت را در بیمارانی که به آرتریت شدید مبتلا هستند یا بیمارانی که آنقدر دیر به پزشک مراجعه میکند که بیماری آنها پیشرفت میکند مشاهده کرد. تاندونها در این نوع انگشت چکشی بسیار سفت میشود و مطابقت مفاصل به هم میخورد و از قابلیت حرکت آنها کاسته میشود که در این حالت انجام عمل جراحی برای درمان مشکل ایجاد شده ضروری خواهد بود.
چه عواملی در بروز انگشت چکشی پا نقش دارند؟
عوامل زیر در بروز انگشت چکشی پا نقش دارند:
- پوشیدن برخی از انواع کفشهای پاشنه بلند و بسیار تنگ باعث میشود که فضای کافی در اختیار انگشتان پا قرار نگیرد و انگشتان نتواند به راحتی حرکت کنند به همین دلیل به سمت پایین خم میشوند که این وضعیت در نهایت تا زمانی که شما کفش خود را در نیاورید ادامه خواهد داشت.
- گاهی اوقات آسیب دیدگی یا ضربه به انگشت پا باعث میشود که انگشت به سمت پایین خم شود و حالت چکشی پیدا کند.
- تعادل نامناسب عضلات باعث بروز ناپایداری و در نهایت انگشت چکشی خواهد شد.
فاکتورهای خطر در بروز انگشت چکشی پا شامل چه مواردی است؟
عواملی که باعث میشود ریسک بروز انگشت چکشی افزایش پیدا کند به شرح زیر میباشند:
- با بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری ریسک بروز انگشت چکشی پا افزایش پیدا میکند.
- زنان در مقایسه با مردان بیشتر دچار انگشت چکشی پا میشوند.
- ابتلا به برخی از بیماریهای خاص از قبیل آرتریت و دیابت باعث میشود که شما بیشتر در معرض خطر بد شکلی پا و انگشت چکشی قرار داشته باشید البته وراثت نیز میتواند در بروز این وضعیت نقش داشته باشد.
علائم و نشانههای انگشت چکشی پا شامل چه مواردی است؟
علائم و نشانههای انگشت چکشی پا به شرح زیر میباشد:
- خم شدن انگشت به سمت جلو
- احساس درد و بد شکل شدن انگشت و توپک پا یا قسمت جلوی پا به ویژه در هنگام خم شدن انگشت به سمت جلو
- سفت شدن پوست روی انگشت آسیب دیده یا پوست زیر آن که با تشکیل میخچه یا پینه استخوانی همراه است.
- مشکل در پیدا کردن کفش مناسب
انگشت چکشی پا در مراحل اولیه قابل مشاهده نیست و معمولا انگشت چکشی پا به غیر از ایجاد ظاهر پنجه مانند هیچ گونه علامت دیگری را ایجاد نمیکند.
مشکلات مرتبط با انگشت چکشی پا شامل چه مواردی است؟
درمان انگشت چکشی پا فقط به لحاظ زیبایی باعث بروز مشکل میشود و بیمار هیچ گونه درد یا ناراحتی نخواهد داشت و در مواردی که این وضعیت در پی مشکلات بسیار پیچیده از قبیل آرتریت به وجود نیامده باشد بیمار هیچ گونه مشکلی نخواهد داشت اما اغلب انگشت چکشی پا با بروز درد یا سایر مشکلات همراه میشود که به درمان پزشکی جدی نیاز دارد. برخی از مشکلاتی که با این وضعیت ارتباط دارند به شرح زیر میباشند:
- ایجاد پینه دردناک روی انگشت یا بین انگشتان
- ایجاد پینه یا میخچه توپک پا
- احساس درد در قسمت توپک پا که تحت عنوان متاتارسالژیا شناخته میشود.
- درد آرتریت در مفاصل انگشتان پا
- آرتریت روماتوئید که یک اختلال خود ایمنی است و یک نوع آرتریت است که شیوع کمتری دارد و میتواند باعث بد شکلی انگشت پا شود.
- بونیون که به عدم مطابقت انگشت بزرگ پا یا انگشت کوچک پا گفته میشود که باعث تشکیل یک توده برجسته در کنار پا میشود.
- صافی کف پا
- ضخیم شدن و گاهی اوقات تغییر رنگ نقاطی از پوست روی مفاصل پا که در واکنش به اصطکاک ایجاد میشود و ظاهر این وضعیت با تشکیل پینه و میخچه متفاوت است.
انگشت چکشی پا چگونه تشخیص داده میشود؟
روشهای موجود برای تشخیص انگشت چکشی پا به شرح زیر میباشند:
بررسی سابقه پزشکی بیمار
کسب اطلاعات لازم درباره علائم و نشانههایی که شما تجربه میکنید و سبک زندگیتان میتواند به پزشک در تشخیص انگشت چکشی پا کمک کند. پزشک ممکن است از شما بپرسد که زمانی که انگشتانتان به سمت پایین خم شدند اولین بار را چگونه تشخیص دادید. همچنین، از شما ممکن است درباره درد در پا و انگشتان پا، بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن سوال بپرسد. سپس، از شما درباره اینکه آیا یک یا هر دو پای شما درگیر شده است سوال میکند و سابقه خانوادگی شما را از نظر ابتلا به این اختلال بررسی میکند. علاوه بر این، پزشک ممکن است درباره نوع کفشی که استفاده میکنید، نوع شغلی که دارید و طول مدت ایستادن در طول روز از شما سوال بپرسد.
انجام معاینه جسمانی
معاینه جسمانی مهمترین کاری است که پزشک برای تشخیص انگشت چکشی انجام میدهد و به بررسی میزان تغییرات ایجاد شده در شکل انگشتان پا و تایید وجود پینه و تودههای سفت بین انگشتان یا روی آنها میپردازد و این نقاط را به لحاظ وجود میخچه و سفتی پوست ناشی از انگشت چکشی ارزیابی مینماید. پزشک به آرامی انگشت پا را تکان میدهد تا بتواند به این نتیجه برسد که آیا انگشت چکشی بر میزان توانایی حرکتی و دامنه حرکات شما در هنگام راه رفتن تأثیر گذاشته است یا خیر. سپس از شما میخواهد که کمی راه بروید و در خصوص احساس درد یا سوزن سوزن شدن در پایا انگشتان شما سوال خواهد پرسید این کار به پزشک کمک میکند به این نتیجه برسد که آیا انگشت چکشی بر نحوه توزیع وزن بدن در پا و انگشتان شما تاثیر گذاشته است یا خیر.
عکس برداری با اشعه ایکس
در صورتی که انگشت چکشی پا باعث بروز درد شده باشد یا اینکه به شدت شکل پای شما را تغییر داده باشد پزشک انجام عکس برداری با اشعه ایکس را پیشنهاد خواهد کرد. عکس برداری از پا میتواند هرگونه تغییری که در موقعیت و وضعیت انگشتان پا به وجود آمده است و میزان تغییرات ساختاری ایجاد شده در پا ناشی از انگشت چکشی را نشان دهد.
التراسوند
در صورتی که شما با علائم و نشانههایی از قبیل بیحسی یا سوزن سوزن شدن مواجه شده باشید و پزشک به التهاب عصب یا تورم آن مشکوک شده باشد درخواست انجام اولتراسوند را خواهد داد. در این روش از امواج صدا که فرکانس بالایی دارند برای بررسی بافتهای نرم بدن استفاده میشود. امواج صدا به عضو مورد نظر ارسال میشوند و انعکاس آنها باعث ارائه تصاویر خواهد شد. این نوع عکس برداری میتواند وجود التهاب در اعصاب بین استخوانهای پا و انگشتان را نشان دهد و پزشک وجود تورم عصب را تایید نماید.
اسکن ام آر آی
در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد که تغییرات ساختاری ناشی از انگشت چکشی ممکن است در پا ایجاد شده باشد و ممکن است منجر به آسیبهای دیگری مانند شکستگی خفیف استخوان انگشت پا (که به آن شکستگی استرسی میگویند) شود، درخواست انجام اسکن امآرآی را خواهد داد. اسکن امآرآی قادر است تصاویر دقیقی از اعصاب پا را به پزشک ارائه دهد و برای تایید وجود تورم در عصب استفاده میشود. در اسکن امآرآی، از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تهیه تصاویر دوبعدی و سهبعدی از بافت نرم درون بدن استفاده میشود.
انگشت چکشی چگونه درمان میشود؟
روشهای مختلفی برای درمان انگشت چکشی وجود دارد که در بخش زیر به آنها اشاره میکنیم:
مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب
معمولاً پزشک برای کاهش میزان تورم و تسکین درد در انگشتان مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب را تجویز میکند. این داروها به صورت خوراکی تجویز میشوند و در همه داروخانهها موجود هستند. در صورتی که مصرف این داروها باعث تسکین درد نشده باشد پزشک مصرف قرص مسکن را تجویز خواهد کرد و اطلاعاتی را در خصوص دوز داروی مصرفی و مدت زمان مصرف آن در اختیار شما قرار خواهد داد. ممکن است مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب باعث بروز عوارض جانبی از قبیل تهوع و سردرد شود و به همین دلیل برای مصرف این داروها به مدت طولانی باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشید.
استفاده از پد مخصوص
در اکثر داروخانهها محصولات متعددی وجود دارد که به شما برای صاف کردن انگشت خم شده کمک میکند و به عنوان یک بالشتک از اجزای دردناک پا محافظت مینماید. پزشک بر اساس شدت بروز انگشت چکشی و وجود میخچه و شدت سفت شدگی پوست بین انگشتان و تشکیل پینه استفاده از محصولات مناسب را برای شما تجویز خواهد کرد. استفاده از چسب طبی و اسپلینت به ثابت نگه داشتن انگشت پا و قرار دادن آن کنار انگشت مجاور کمک میکند و به این ترتیب به تدریج باعث بهبود وضعیت آن خواهد شد. این امر باعث میشود که اصطکاک و ساییدگی بین انگشت چکشی و بخش داخلی پا کاسته شود. شما میتوانید پد را درون کفش خود قرار دهید تا به عنوان محافظ بین کفش و پینه و میخچه پا قرار بگیرد. استفاده از پد میتواند به رفع فشار و کاهش درد ناشی از ساییدگی پنجه یا میخچه پا کمک کند و شما بتوانید به راحتی راه بروید.
استفاده از کفی طبی
استفاده از کفی طبی که محکم اما نرم است میتواند وزن بدن شما را به طور مساوی بین استخوانها و مفاصل توزیع کند این کار به رفع فشار بیش از حد از انگشتان پا و تسکین درد کمک خواهد کرد. معمولا پزشک برای افرادی که دارای بونیون – تودههای استخوانی در قسمت ساقه انگشت بزرگ پا هستند یا انگشت چکشی دارند استفاده از کفی طبی را پیشنهاد میکند. استفاده از این نوع کفی میتواند به رفع درد ناشی از تورم عصب پا یا انگشت به علت بروز تغییرات ایجاد شده در ساختار استخوان پا کمک نماید. کفی طبی به رفع فشار از بخش دردناک و متورم پا کمک میکند و باعث میشود از میزان درد کاسته شود.
انجام عمل جراحی اصلاحی
گاهی اوقات پزشک انجام عمل جراحی را تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی عمومی پیشنهاد میکند. پزشک برای انجام این عمل جراحی یک برش کوچک را در امتداد مفاصل و عضلات موضع موردنظر ایجاد میکند و از یک یا چند روش برای اصلاح موقعیت انگشتان پا استفاده خواهد کرد. آزادسازی، افزایش طول تاندون یا رباط از رایجترین روشهای جراحی برای رفع مشکل انگشت چکشی پا است. این عمل جراحی به صاف نگه داشتن انگشت پا کمک میکند. ممکن است پزشک بخش کوچکی از استخوان مفصل را نیز خارج نماید تا از حرکت آزادانه انگشت اطمینان حاصل کند. انجام این روش زمانی ضروری است که اختلال ایجاد شده از صاف شدن انگشت به مدت طولانی جلوگیری کرده است و باعث بروز تغییرات متعدد در شکل و اندازه مفصل شده است و جراح مجبور میشود که مجدداً به شکل دهی استخوانهای انگشت پا بپردازد و از پلاک فلزی برای ثابت نگه داشتن استخوان در طول دوران بهبود استفاده خواهد کرد سپس محل برش ایجاد شده را بخیه خواهد زد. در صورتی که تورم عصبی یا التهاب آن باعث بروز درد بسیار زیاد در پا شده باشد پزشک علاوه بر اصلاح وضعیت انطباق انگشت پا به خارج کردن بخش آسیب دیده اثر نیز خواهد پرداخت. در این جراحی ساده پزشک از طریق ایجاد برش روی قسمت فوقانی پا میتواند به عصب ملتهب دسترسی پیدا کند. پس از آنکه بخش آسیب دیده عصب برداشته شد موضع مورد نظر بخیه زده میشود.
تمرینات ورزشی برای درمان انگشت چکشی پا شامل چه مواردی است؟
انجام دادن تمرینات ورزشی زیر به درمان انگشت چکشی پا کمک خواهد کرد.
جمع کردن انگشتان پا به سمت داخل
برای انجام این تمرین، ابتدا یک حوله را روی زمین قرار داده و کف پای راست خود را روی آن قرار دهید. سپس انگشتان پا را به سمت خارج بکشید و سعی کنید از آنها برای گرفتن و جمع کردن حوله استفاده کنید. حوله را حدود چند سانتیمتر از زمین بالا ببرید و در این حالت حدود ۵ ثانیه بمانید. سپس به نقطه شروع بازگردید و این کار را ۵ بار تکرار کنید. در مرحله بعد، این تمرین را با پای چپ انجام دهید.
- در فاصله زمانی بین برداشتن حوله استراحت کنید و سعی کنید عضلات خود را کاملا شل کنی.
- د سعی کنید به تدریج زمان انجام این تمرین را به ۱۰ ثانیه برسانید.
- این تمرین ورزشی بر صاف نگه داشتن عضلات چرخشی انگشت تمرکز دارد.
برداشتن مهره به کمک انگشت پا
۲۰ عدد مهره و یک کاسه را روی زمین بگذارید و سپس روی صندلی بنشینید و در وضعیت مناسبی قرار بگیرید. سپس از انگشتان یک پای خود برای برداشتن یک مهره و انداختن آن درون کاسه استفاده کنید در مرحله بعدی مهرههایی که درون کاسه قرار دارد را روی زمین بریزید و از انگشتان پای دیگر خود برای جمع کردن آنها استفاده کنید. این تمرین به تقویت عضلات داخلی و بیرونی پا کمک خواهد کرد.
ایستادن روی پنجه پا
برای انجام این تمرین، مقابل دیوار، آشپزخانه باز یا سایر اشیاء ثابت قرار بگیرید. کف دستهای خود را مقابل خود و روی دیوار قرار دهید. سپس روی پنجههای پا بایستید و به آرامی کف پای خود را به صورت صاف روی زمین قرار دهید و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید. این تمرین را ۱۰ بار انجام داده و با احتیاط پای خود را روی زمین قرار دهید. برای افزایش چالش، هر بار میتوانید روی یکی از پاهای خود بایستید و این تمرین را ۱۰ بار با هر پا انجام دهید.
چگونه میتوان از بروز انگشت چکشی جلوگیری کرد؟
شما میتوانید با پوشیدن کفش مناسب از بروز مشکلات مربوط به پا، پاشنه و مچ پا جلوگیری کنید. در بخش زیر به چند نکته مهم اشاره میکنیم که به شما برای انتخاب کفش مناسب کمک خواهد کرد.
- کفشی را خریداری کنید که دارای فضای کافی است و از پوشیدن کفش پنجه باریک خودداری نمایید.
- کفش پاشنه کوتاه بپوشید و از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید تا دچار مشکلات پا و کمر نشوید.
- استفاده از کفش بند دار و کفش چسبی بهتر است زیرا فضای بیشتری را در اختیار پا قرار میدهد و قابل تنظیم است.
در ادامه به چند نکته دیگر اشاره میکنیم که به شما برای تهیه کفش مناسب کمک خواهد کرد:
- در انتهای روز اقدام به خرید کفش نمایید زیرا بدون شک در طول روز پای شما متوجه میخواهد شد و به همین دلیل خرید کفش در ابتدای روز نمیتواند این مسئله را پوشش دهد.
- سایز پای خود را بدانید زیرا با بالا رفتن سن اندازه کفش به ویژه از قسمت سینه پا تغییر خواهد کرد به همین دلیل خریدن یک کفش بزرگتر بهتر است. کفشی را بخرید که با شرایط پای شما مطابقت دارد و قبل از خرید آن از مناسب بودن کفش با شرایط پای خود اطمینان حاصل کنید. در صورت لزوم میتوانید کفش خود را به کفاشی ببرید تا آن را از نقاط تنگ، بزرگ نماید اما به طور کلی بهتر است کفشی را بخرید که با پای شما مطابقت کامل دارد.
