دیسککتومی گردن نوعی جراحی ستون فقرات است که در آن تمامی یا بخشی از یک دیسک بین‌مهره‌ای آسیب‌دیده یا بیمار برداشته می‌شود تا فشار وارده بر اعصاب مهره‌های گردنی، یا کلاً گردن کاهش یابد. این عملِ کاهنده‌ی فشار برای بیمارانی که مناسب استفاده از آن تشخیص داده شده‌اند، با بهره‌گیری از تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی انجام می‌شود.
دیسککتومی کم تهاجمی گردن چیست؟
دیسککتومی گردن یک عمل جراحی است که باعث کاهش فشار ناشی از یک فتق دیسک یا خارهای استخوانی گردن بر ریشه‌های عصبی و یا نخاع (عارضه‌ای که فشردگی ریشه عصبی نام دارد) می‌شود.
در اینجا منظور از گردن، 7 مهره موجود در آن است. دیسک‌ها صفحات غضرونی اسفنج مانندی هستند که بین هر جفت از مهره‌ها قرار دارند، و «اِکتومی» به معنی بیرون آوردن است. در یک دیسککتومی کم تهاجمی یا بسته گردن، جراح از طریق ایجاد یک برش کوچک در گردن به ستون فقرات گردنی دسترسی پیدا کرده و تمامی یا بخشی از دیسک (و یا در بعضی موارد، ماده استخوانی) که روی عصب فشار آورده و باعث درد می‌شود را خارج می‌کند. از آنجا که دیسککتومی گردن فشار وارده بر عصب یا ریشه عصبی را کاهش می‌دهد، به آن عمل کاهنده فشار گفته می‌شود.
تصمیم جراح برای انجام عمل با یک تکنیک کم تهاجمی، به عارضه شما و همچنین اهداف خاصی که از جراحی دنبال می‌کنید بستگی دارد.
در جراحی باز سنتی ستون فقرات، عضلات قطع یا از ستون فقرات جدا می‌شوند. اما در جراحی کم تهاجمی ستون فقرات، تکنیک هایی مانند برش‌های کوچک و دیلاتاسیون عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک به جراح امکان می‌دهد تا عضلات اطراف ستون فقرات را از ستون فقرات کمی کنار بزند، به جای قطع یا بریدن آنها. استفاده از این تکنیک‌ها منجر به حفظ عضلات پیرامونی و عملکرد بهتر عروقی می‌شود.
چرا به این عمل نیاز دارم؟
فتق دیسک به حالتی گفته می‌شود که در آن نوکلئوس پالپوس (مرکز نرم و ژل مانند دیسک) با فشار به فیبروز حلقوی (دیواره بیرونی سفت و رینگ مانند دیسک) از آن خارج می‌شود. خارهای استخوانی، که به آنها اُستِئوفیت هم گفته می‌شود، زمانی شکل می‌گیرند که ستون فقرات کلسیفیه شود.
فشار ناشی از فتق دیسک یا خار استخوانی بر ریشه‌های عصبی یا نخاع می‌تواند باعث عوارض زیر شود:
- درد گردن و یا بازوها
- ناهماهنگی
- بی‌حسی یا ضعف در بازوها، ساعد یا انگشتان دست‌ها.
فشار وارده بر نخاع در ستون فقرات گردنی می‌تواند مشکلی جدی ایجاد کند، چراکه اکثر عصب‌های مربوط به سایر بخش‌های بدن (مانند دست‌ها، سینه، شکم و پاها) که از مغز می‌آیند باید از گردن عبور کنند. دیسککتومی گردن می‌تواند با کاهش فشار وارده بر اعصاب باعث از بین رفتن درد شود.
پزشک شما، برای تشخیص نیاز به دیسکتومی گردن، ابتدا کمر شما را معاینه کرده و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. همچنین، ممکن است برای اطمینان بیشتر، تصویربرداری مانند انجام عکس رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی توصیه کند. دیسکتومی گردن، یک جراحی است که تجویز می‌شود زمانی که درمان‌های غیرجراحی مانند مصرف داروها، استراحت و فیزیوتراپی نتوانند در مدت زمان معقول، علائم را بهبود بخشند. قبل از توصیه به جراحی، جراح شما عوامل مختلفی از جمله نوع عارضه، سن، وضعیت سلامت، سبک زندگی و سطح فعالیت مورد انتظار پس از عمل را در نظر می‌گیرد. بهتر است با متخصص ستون فقرات خود در مورد این گزینه درمانی به طور دقیق مشورت کنید.
دیسککتومی گردن کم تهاجمی چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام این عمل، بیمار به پشت دراز کشیده و تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. جراح بعد از ایجاد یک برش بسیار کوچک در نزدیکی مرکز جلوی گردن:
- به آرامی و به تدریج عضلات و ساختارهای موجود در گردن را کنار زده، یا از هم جدا می‌کند (یا داخل برش ایجاد شده را به اصطلاح گشاد می‌کند) و یک سری لوله‌های ریز، به نام دیلاتور، را به برش وارد می‌کند تا مسیری برای دسترسی به ستون فقرات و انجام جراحی ایجاد کند.
- هرگونه منبع فشار، یعنی خارها و یا ماده دیسک، را خارج می‌کند.
- لوله‌ها و یا رترکتورها را خارج می‌کند، بافت‌های نرم را به حالت اولیه برمی‌گرداند و برش را می‌بندد.
گاهی اوقات دیسککتومی گردن همراه با فیوژن ستون فقرات انجام می‌شود. در این تکنیک، گرافت‌های استخوانی یا جایگزین‌های گرافت‌های استخوانی بین دو یا چند مهره‌ی درگیر قرار داده می‌شود تا باعث تشویق رشد استخوان در بین بدنه مهره‌ها شوند. ماده گرافت به شکل یک داربست عمل می‌کند (همچنانکه بدن الیتام می‌یابد، استخوان مهره و گرافت استخوانی با هم رشد می‌کنند تا در نهایت مهره‌ها به هم متصل شده و ستون فقرات پایدار شود). عمل فیوژن ستون فقرات را هم می‌توان از طریق «مجرای» ایجاد شده با استفاده از تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی انجام داد.
در بعضی موارد، جراح ترجیح می‌دهد که جراحی را از پشت گردن انجام دهد، که در این حالت دسترسی به ستون فقرات و انجام جراحی از طریق برش ایجاد شده در پشت گردن انجام می‌شود. دیسککتومی خلفی گردن را هم می‌توان با تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی انجام داد.
چگونه باید برای این جراحی آماده شوم؟
حتماً درمورد هرگونه دارویی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌ها، خصوصاً داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین، به پزشکتان اطلاع دهید. ممکن است پزشک به شما توصیه کند که قبل از انجام عمل مصرف این داروها را متوقف کنید. برای اینکه کارتان ساده‌تر شود، پیش از روز جراحی نام تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید را روی کاغذ بنویسید.
حتماً، در صورت داشتن آلرژی به هرگونه دارو یا غذا و یا لاتکس (بعضی از دستکش‌های جراحی از لاتکس ساخته می‌شوند) موضوع را به پزشکتان اطلاع دهید.
در روز جراحی، اگر لاک ناخن زده‌اید آن را پاک کنید، آرایش نکنید و از هیچگونه ناخن مصنوعی یا جواهراتی هم استفاده نکنید. همچنین، در صورت داشتن لنزهای تماسی، عینک و دندان‌های مصنوعی می‌بایست آنها را بردارید.
اگر قرار است شب در بیمارستان بمانید، اقلام مورد نیازتان، مثل مسواک، خمیر دندان و دندان‌های مصنوعی را همراه داشته باشید.
بعد از عمل انتظار چه چیزی را باید داشته باشم؟
بیماران معمولاً، در همان روز عمل یا صبح روز بعد ترخیص می‌شوند.
از بیماران خواسته می‌شود که در اسرع وقت، که اغلب در همان روز جراحی است، شروع به راه رفتن کنند. در کل، به بیماران توصیه می‌شود که سطح فعالیتشان را تا حدی که تحمل دارند افزایش بدهند. البته می‌بایست تا وقتی که جراح اجازه نداده از انجام ورزش شدید خودداری شود.
عموماً جراح از بیمار می‌خواهد که 4 تا 6 هفته بعد از جراحی برای ویزیت مجدداً مراجعه کند.
بعد از جراحی بسته گردن به ندرت به فیزیوتراپی نیاز پیدا می‌شود. در صورت نیاز، فیزیوتراپی از همان اولین جلسه ویزیت بعد از عمل شروع خواهد شد. فیزیوتراپی بر تقویت عضلات گردن و افزایش دامنه حرکت تمرکز خواهد داشت.
بهبودی چقدر زمان خواهد برد؟
جراح یک برنامه ورزشی و ریکاوریِ بعد از عملِ ویژه برای شما تدارک خواهد دید که به شما کمک خواهد کرد تا در اسرع وقت به سطح فعالیت طبیعی‌تان بازگردید. معمولاً بعد از یک جراحی کم تهاجمی بعضی از علائم یا همه آنها فوراً شروع به بهبود می‌کنند؛ علائم باقیمانده هم به تدریج بهبود می‌یابند.
مدت زمان مورد نیاز برای بستری بعد از عمل در بیمارستان به برنامه درمانی شما بستگی خواهد داشت. در بعضی موارد، این جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود. عموماً، بیماران می‌توانند تا پایان روز بعد از جراحی از جای خود برخیزند و در بیمارستان راه بروند. برگشت شما به سر کار به سرعت بهبودتان و نوع کار یا سطح فعالیتی که قرار است به آن بازگردید بستگی خواهد داشت.
با جراحتان همکاری کنید تا او بتواند برنامه ریکاوری مناسبی برایتان تهیه کند، و از دستورالعمل‌هایی که به شما می‌دهد به دقیق‌ترین شکل ممکن پیروی کنید تا بتوانید فرایند بهبودی را به بهترین نحوه تکمیل کنید.
لطفاً، برای تعیین اینکه آیا کاندیدای مناسبی برای عمل دیسککتومی گردن کم تهاجمی هستید یا خیر با پزشکتان صحبت کنید.
آیا احتمال هرگونه ریسک یا عوارضی وجود دارد؟
درمان و نتایج آن برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. در جراحی ستون فقرات، علاوه بر مزایای آن، برخی از عوارض ممکن است شامل عفونت، آسیب عصبی، لخته‌های خونی، از دست رفتن خون و مشکلات دفع مدفوع و ادرار باشند. همچنین، عوارض مرتبط با بیهوشی نیز ممکن است رخ دهند. یکی از ریسک‌های احتمالی جراحی فیوژن ستون فقرات، عدم جوش صحیح استخوان مهره و گرافت است؛ این عارضه ممکن است نیاز به انجام جراحی دیگری را الزامی کند. به همین دلیل، قبل از تصمیم‌گیری درباره جراحی ستون فقرات، بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات و فواید مربوط به شرایط شما صحبت کنید.
لطفاً برای دریافت فهرست کاملی از تبعات، هشدارها، اقدامات احتیاطی، عوارض، نتایج بالینی و سایر اطلاعات مهم پزشکی مربوط به عمل دیسککتومی گردن کم تهاجمی با پزشکتان مشورت کنید.
