لغت آرتروز در لفظ به معنای التهاب مفصل است اما در کل به هر وضعیتی که در آن غضروف آسیب دیده باشد گویند. التهاب پاسخ طبیعی بدن به آسیب است. علائم هشداردهنده التهاب شامل قرمزی، تورم، گرما و درد است.
غضروف یک لایه جاذب فشار است. مقدار آسیب غضروف و التهاب سینوویال در انواع و مراحل مختلف آرتروز متفاوت است. معمولا درد زودهنگام بخاطر التهاب است. در مراحل بعد، زمانی که غضروف ساییده می‌شود، بیشتر درد بخاطر اصطکاک مکانیکی ناشی از ساییده شدن استخوان‌ها روی هم است.
در افراد مبتلا به آرتروز، یادگیری اینکه آرتروز قسمتی از زندگی آنهاست، ممکن است سخت باشد. اما دانستن نوع آرتروز شما و همکاری فعالانه با تیم درمانی، دو راه بسیار تأثیرگذار هستند که به شما کمک می‌کنند تسلط بیشتری در زندگی خود پیدا کنید. انواع مختلف التهاب وجود دارند؛ برخی از آن‌ها به طور خاص با آرتروز مرتبط هستند و برخی دیگر کمک‌کننده می‌توانند در مواجهه با بیمارانی که با بیماری‌های مزمن یا مادام‌العمر مبتلا هستند، مفید باشند.
نگذارید آرتروز به شما آسیب برساند. آن را کنترل کنید. دکتر موید‌نیا ممکن است داروی ضد التهاب تجویز کند. ممکن است درمان حرفه‌ای یا فیزیوتراپی توصیه شود که شامل ورزش و گرمادرمانی است. در موارد شدید، جراحی ممکن است توصیه شود. نوع جراحی به سن و شدت بیماری‌تان بستگی دارد.
دکتر موید‌نیا می‌تواند پیشنهاداتی را فراهم کند که سرعت فعالیت‌های روزانه‌تان افزایش یابد و بنابراین بتوانید آن‌ها را به گونه‌ای انجام دهید که کمترین مشکلات برایتان ایجاد شود.
پل ارتباطی:
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن های 09135484106 – 03136293575 تماس حاصل فرمایید.
انواع مختلف آرتروز چیست؟
بیش از صد نوع مختلف بیماری‌های روماتیسمی وجود دارد. شایع‌ترین‌ها عبارتند از:
استئوآرتریت
استئوآرتریت که بیماری مفصل تحلیل‌رفته نیز نامیده می‌شود، شایع‌ترین نوع آرتروز است که اغلب در افراد مسن رخ می‌دهد. این بیماری بر غضروف تاثیر می‌گذارد؛ بافتی که در محل مفصل در انتهای استخوان‌ها نقش ضربه‌گیری و محافظتی دارد. در بیماری استئوآرتریت، غضروف به مرور زمان ساییده می‌شود. در موارد شدید، غضروف به طور کامل ساییده می‌شود و هیچ چیز برای حفاظت از استخوان در محل مفصل باقی نمی‌ماند و بنابراین تماس استخوان با استخوان ایجاد می‌شود. استخوان‌ها هم ممکن است در محل مفصل بیرون بزنند که به آن برآمدگی استخوانی گویند.
آرتریت روماتوئید
روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن (راه مبارزه بدن با عفونت) به مفاصل، بافت‌ها و اندام‌های سالم حمله می‌کند. این بیماری بیشتر مواقع در زنان سنین باروری(15-44) اتفاق می‌افتد و پوشش مفاصل (یا سینوویوم) را ملتهب می‌کند.
روماتیسم مفصلی اغلب بر مفاصل دست و پا به صورت متقارن تاثیر می‌گذارد. این بدان معناست که بیماری بر مفاصل یکسان در هر دو طرف بدن در یک زمان و با علائم مشابه اثر می‌گذارد (مثلا دوتا دست یا دوتا پا). هیچ نوع دیگر آرتروز قرینه نیست. زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
فیبرومیالژی
این اختلال مزمن با تاثیر بر بافت‌هایی که از استخوان‌ها و مفاصل حمایت می‌کنند و آن‌ها را حرکت می‌دهند، باعث درد می‌شود. درد، سفتی و نقاط موضعی حساس در عضلات و تاندون‌ها بخصوص نواحی گردن، ستون فقرات، شانه‌ها و لگن رخ می‌دهد. خستگی و اختلالات خواب نیز ممکن است رخ دهند.
نقرس
در صورتی که فردی مبتلا به نقرس باشد، سطح اسید اوریک در خونش بالاتر از میزان طبیعی است. بدن اسید اوریک را از طریق مصرف برخی از غذاها تولید می‌کند. مقادیر بیش از حد اسید اوریک در نقاط مختلف مفصل و مایع مفصلی تجمع می‌یابد و به آن‌ها کریستال‌های اسید اوریک گفته می‌شود. این وضعیت باعث بروز حملات شدید نقرس می‌شود. مفصل پا، به ویژه مفصل شست پا، بیشترین شیوع را در بروز نقرس دارد. این بیماری در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد.
آرتروز عفونی
آرتروز می‌تواند به علت عفونت ویروسی یا باکتریایی رخ دهد مثل بیماری لایم. اگر این بیماری باکتریایی باشد، درمان زودهنگام با آنتی‌بیوتیک می‌تواند علائم را برطرف کند و بیماری را درمان کند.
روماتیسم مفصلی نوجوانی
شایع‌ترین نوع آرتروز در کودکان است. این بیماری باعث درد، خشکی، تورم و از دست رفتن عملکرد مفصل می‌شود. فرد جوان می‌تواند همراه با بیماری دچار راش پوستی و تب هم شود.
آرتروز پسوریاتیک
این فرم آرتروز در برخی افراد مبتلا به پسوریازیس(یک اختلال پوستی)، مفاصل انتهایی انگشتان دست و پا را درگیر می‌کند. هم چنین باعث تغییراتی در ناخن‌های دست و پا می‌شود. اگر ستون فقرات درگیر شود، کمردرد نیز ممکن است رخ دهد.
چه چیزی باعث آرتروز می‌شود؟
علل آرتروز موارد زیر هستند:
- آرتروز توسط ساییدگی غضروف پوشاننده استخوان در انتهای یک مفصل می‌شود. این اتفاق ممکن است بخاطر کشش بیش از حد در مدت طولانی یا به علت سایر بیماری‌ها، آسیب‌ها یا بدشکلی‌های مفصلی باشد.
- آرتروز اولیه عمدتا مرتبط با افزایش سن و تحلیل عمومی مفاصل است.
- استئوآرتریت ثانویه عموما نتیجه یک بیماری یا وضعیت دیگر مثل ضربه‌های مکرر یا جراحی مفصل و یا حتی ساختار مفصلی غیر عادی در هنگام تولد است.
- تجمع کریستال‌های اوریک اسید علت نقرس است و تجمع طولانی‌مدت کریستال در مفصل ممکن است باعث بدشکلی شود.
- برخی افراد ممکن است مبتلا به ناهنجاری‌های مفصلی مادرزادی باشند مثل بیماری پرتس که لگن را درگیر می‌کند و باعث تحلیل زودهنگام آن و متعاقبا استئوآرتریت می‌شود.
نشانه‌های آرتروز چیست؟
درد، خشکی و تورم مفصل، شایع‌ترین علائم آرتروز هستند. دامنه حرکتی‌تان نیز ممکن است کاهش یابد و ممکن است پوست اطراف مفصلتان نیز قرمز شود. علائم در بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز در هنگام صبح بیشتر و بدتر است. در مورد روماتیسم مفصلی ممکن است به علت التهاب ناشی از فعالیت سیستم ایمنی، احساس خستگی یا بی‌اشتهایی کنید. هم چنین ممکن است دچار کم‌خونی شوید(کاهش تعداد گلبول‌های قرمز) یا مبتلا به تب ملایم شوید. روماتیسم مفصلی شدید اگر درمان نشود، می‌تواند باعث بدشکلی مفصلی شود.
آرتروز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر نمی‌دانید برای تشخیص آرتروز باید به چه کسی مراجعه کنید، پزشکتان گزینه خوبی است. پزشک یک آزمون فیزیکی می‌گیرد تا مایع مفصلی، مفاصل قرمز و گرم و دامنه حرکتی محدود مفاصل را چک کند. اگر نیاز باشد پزشکتان می‌تواند شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
- اگر علائمتان شدید است، ممکن است اول به یک روماتولوژیست مراجعه کنید که این کار باعث تشخیص سریع‌تر و درمان می‌شود.
- تعیین سطح التهاب در خون و مایع مفصلی می‌تواند به پزشکتان کمک کند تا متوجه نوع آرتروزتان شود. تست‌های خون که انواع خاصی از آنتی‌بادی‌ها را چک می‌کنند مثل آنتیCCP (ضد پپتید حلقه سیترولین)، RF (فاکتور روماتیسمی) و ANA (آنتی‌بادی ضد هسته‌ای) نیز از تست‌های تشخیصی رایجند.
- پزشکان عمدتا از روش‌های تصویربرداری مثل ایکس‌ری، MRI و سی‌تی اسکن استفاده می‌کنند تا تصویری از استخوان‌ها و غضروفتان تهیه کنند. بنابراین به همین وسیله می‌توانند دیگر عواملی که می‌توانند باعث علائمتان شوند مثل برآمدگی استخوانی را رد کنند.
آرتروز چگونه درمان می‌شود؟
هدف اصلی درمان آرتروز، کاهش درد و جلوگیری از تخریب بیشتر مفاصل است. با توجه به میزان کاهش درد، می‌توانید ببینید کدام روش برای شما بهتر است. برخی افراد از استفاده از بالشت‌های گرمایی و پک‌های یخ برای آرام کردن درد خود استفاده می‌کنند. همچنین، برخی از وسایل حرکتی مانند عصا یا واکر می‌توانند مفید باشند. این ابزارها به شما کمک می‌کنند فشار روی مفاصل درگیر را کاهش داده و تسکین درد را فراهم کنند.
بهبود عملکرد مفصل نیز مهم است. پزشکتان ممکن است ترکیبی از روش‌های درمانی را برایتان تجویز کند تا بهترین نتیجه حاصل شود.
داروها
تعدادی از انواع مختلف دارو برای درمان آرتروز عبارتند از:
- داروهای ضد درد مثل هیدروکودون (ویکودین) یا استامینوفن (تیلنول) از جمله داروهای موثر در کاهش دردند اما به کاهش التهاب کمکی نمی‌کنند.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAIDs) مثل ایبوپروفن (ادویل) و سالیسیلات‌ها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند. سالیسیلات‌ها خون را رقیق می‌کنند بنابراین باید بسیار با احتیاط همراه با سایر داروهای رقیق‌کننده مصرف شوند.
- کرم‌های منتول یا کاپساسین انتقال پیام درد در مفاصلتان را سد می‌کنند.
- سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی مثل پردنیزون یا کورتیزون به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
چه ویتامین‌ها و مواد معدنی برای بیماران مبتلا به آرتروز مهم هستند؟
شما همه مواد مغذی که برای سلامتی‌تان احتیاج دارید را دریافت خواهید کرد. در هر حال، برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی وجود دارند که باید به آن‌ها توجه کرد:
کلسیم
کلسیم برای سلامت استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان لازم است. افراد مبتلا به آرتروز در معرض خطر بالای ابتلا به پوکی استخوان هستند و باید وضعیت کلسیمی که احتیاج دارند مطمئن شد. کلسیم در موادی مثل شیر و محصولات لبنی، ماهی‌های استخوانی و سبزیجاتی که برگ سبز دارند یافت می‌شود. بیشتر بزرگسالان به حدود 1000میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارند. اگر بالای 50سال سن دارید به روزانه 1200گرم کلسیم احتیاج دارید. اگر مبتلا به روماتیسم مفصلی هستید به روزانه 1500گرم کلسیم نیاز دارید که باید از مواد غذایی و مکمل‌ها تامین شود.
ویتامینD
ویتامین دی به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند و هم چنین برای حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان لازم است. ما بیشتر ویتامین دی خود را از نور خورشید می‌گیریم اما در مواد غذایی مثل شیر، نوشیدنی‌های سویا و برنج، برخی ماهی‌ها، مارگارین، تخم مرغ و جگر نیز یافت می‌شود.
چون دریافت ویتامین دی تنها از مواد غذایی و خورشید سخت است با پزشکتان در خصوص مکمل ویتامین دی صحبت کنید.
اسیدهای چرب امگا3
پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند اسیدهای چرب امگا3 می‌توانند به آرتروز التهابی کمک کنند (مثل روماتیسم مفصلی).
اسیدهای چرب امگا3 در ماهی‌های آب سرد (سالمون، ماکرل، قزل‌آلا، شاه‌ماهی، ساردین)، روغن‌های گیاهی (کتان، کانولا) و مغزیجات یافت می‌شود. اگر ماهی یا سایر منابع امگا3 را مصرف نمی‌کنید، در خصوص مصرف مکمل‌های امگا3 با پزشکتان صحبت کنید.
*لطفا توجه کنید روغن ماهی و روغن جگر ماهی یا روغن جگر ماهی کود یکی نیستند. روغن جگر ماهی می‌تواند حتی در مقادیر زیاد، خطرناک نیز باشد.
فیزیوتراپی برای آرتروز
فیزیوتراپ‌ها در ارزیابی و درمان علائم آرتروز ماهرند. برنامه شخصی فیزیوتراپی شما کمک خواهد کرد:
- درد را کاهش می‌دهد؛
- وضعیت بدن و حرکت را بهبود می‌بخشد؛
- عضلات را قوی می‌کند؛ و
- اعمال مستقل را ارتقا می‌دهد.
فقدان حرکت به علت آرتروز از الگویی که بر اساس مفصل آسیب‌دیده است تبعیت می‌کند. یک فیزیوتراپ می‌تواند روند بیماری را با اندازه‌گیری میزان حرکت مفصل، قدرت عضلات حمایتی و محدودیت فعالیت‌هایتان تشخیص دهد. آنگاه فیزیوتراپ یک برنامه ورزشی یا فعالیتی مخصوص وضعیت هر فرد تنظیم می‌کند. یک برنامه ورزشی موثر ممکن است به کاهش مقدار داروی ضد دردی که احتیاج دارید کمک کند. هم چنین به موارد زیر نیز می‌تواند کمک کند:
- حفظ یا افزایش میزان حرکت
- بهبود لغزش و تغذیه مفصل
- تنظیم مجدد تعادل عضله و انعطاف‌پذیری
- بهبود گردش خون و استقامت
- بهبود وضعیت ضعیف بدنی
ورزش‌های مخصوص دامنه حرکتی و کششی به حفظ حداکثری حرکت ممکن در مفصل کمک خواهد کرد. کشش به حفظ یا تنظیم انعطاف عضلات و تاندون‌ها کمک خواهد کرد. ورزش در آب نیز چون باعث برداشته‌شدن وزن از روی مفاصل می‌شود، سودمند است: ورزش در آب همچنین باعث استقامت عضلات می‌شود. دیگر درمان‌هایی که فیزیوتراپ فراهم می‌کند شامل:
بریس
گروهی از بریس‌ها برای کمک به رهایی از درد در دسترس‌اند و نیز باعث پایداری می‌شوند. نوع بریسی که نیاز است به یکسری عوامل شامل بخشی از زانو که تحت تاثیر آرتروز قرار گرفته، بستگی دارد.
TENS
یک محرک عصبی عضلانی می‌تواند به منظور کمک به تقویت عضلات استفاده شود. دستگاه TENS باعث رهایی از درد بدون استفاده از دارو می‌شود. TENS کوتاه‌شده‌ی تحریک الکتریکی عصبی ترانس کوتانئوس است. ترانس کوتانئوس یعنی از طریق پوست. به صورت ساده دستگاه TENS عصب‌هایتان را با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی از طریق پوست تحریک می‌کند.
طب سوزنی
طب سوزنی طی سالیان سال به عنوان یک فعالیت تکمیلی در فیزیوتراپی شناخته شده است. در طول دهه گذشته مقبولیت و استفاده آن توسط فیزیوتراپ‌ها به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این ممکن است بدان علت باشد که شناخت بیشتری از طب سوزنی و شیوه تاثیرش بر بدن حاصل شده. به نظر می‌رسد طب سوزنی درای تاثیراتی متعادل‌گر و تنظیم‌کننده بر هم کل سیستم‌های بدن و هم به صورت موضعی دارد.
طب سوزنی هم برای وضعیت‌های حاد و هم مزمن سودمند است. برخی وضعیت‌هایی که فیزیوتراپ ممکن است با طب سوزنی درمان کند عبارتند از: پیچ‌خوردگی و کشش، ازکار افتادیگ ستون فقرات، آرتروز، وضعیت‌های عصبی مثل سکته مغزی، برخی مشکلات سلامتی زنان و مردان، سردرد و میگرن، برخی مشکلات قلبی تنفسی و وضعیت اسپاسمی در کودکان.
درمان دستی و ماساژ
درمان دستی تکنیکی است که در آن فیزیوتراپ از دستانش برای ماساژ و حرکت دادن بافت‌های بدن استفاده می‌کند.
این کمک می‌کند:
- رهایی از درد و خشکی
- بهبود گردش خون
- کمک به تخلیه موثرتر مایعات از بخش‌های بدن
- بهبود حرکت بخش‌های مختلف بدن
- بهبود وضعیت ریلکسی و استراحت
درمان دستی می‌تواند برای درمان مشکلات خاصی مثل کمردرد استفاده شود اما ممکن است برای دسته‌ای از مشکلات که استخوان‌ها، مفاصل و عضلات را درگیر نکرده نیز مفید باشد.
برای مثال، ماساژ ممکن است کیفیت زندگی برخی افراد را که وضعیت جدی یا طولانی مدت دارند بهبود بخشد. این کار را از طریق کاهش سطح اضطراب و بهبود کیفیت خواب انجام می‌دهد. تکنیک‌های دستی هم چنین برای برخی وضعیت‌های ریوی خاص نیز مفیدند.
اولتراسوند درمانی
اولتراسوند درمانی یک روش فیزیوتراپی است که در آن امواج فراصوت به بافت تابیده می‌شود و تاثیرات زیستی مختلفی بر بافت دارد. امواج از طریق لرزش و نوسان در نقاط ثابت، انرژی مکانیکی تولید می‌کنند.
اولتراسوند امواجی صوتی تولید می‌کند که انرژی مکانیکی ایجاد می‌کنند. این امواج باعث نوسان و لرزش مولکول‌ها بعد از ورد به بافت می‌شوند. نوسان باعث تولید گرمایی می‌شود که تغییراتی حرارتی و غیر حرارتی ایجاد می‌کند.
اولتراسوند می‌تواند به عنوان یک بُعد گرمایشی سطحی یا عمقی به کار رود. بنابراین، دانستن تنظیمات برای یک استفاده مناسب، مهم است. یک فیزیوتراپ باید از روش استفاده، شدت و مدت استفاده از دستگاه به خوبی آگاه باشد. امروزه بسیاری از دستگاه‌های اولتراسوند به صورت خودکار برنامه‌هایی دارند که مخصوص علائم و وضعیت‌های مختلف است.
پلاسمای غنی از پلاکت(PRP)
پلاسمای غنی از پلاکت(پی آر پی)، مشابه درمان با سلول بنیادی، تزریق پلاکت‌های خودتان و فاکتورهای رشد استخراج شده از خون خودتان است. بیرون کشیدن خون و تزریق آن در یک ویزیت و به صورت سرپایی انجام می‌شود.
PRP تاثیر زیادی بر بهبودی بافت‌هایی مثل تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف دارد. یک PRP پاسخ ذاتی بدن به یک آسیب را با تحریک فعالیت پلاکت‌ها تقلید می‌کند. فعالیت پلاکت‌ها نقش پویایی در بهبودی بافت‌های نرم دارد. تحقیقات نشان می‌دهند PRP نسبت به سایر تزریقات برای درمان استئوآرتریت و بهبودی ورم زانوی مزمن موثر است.
اوزون
بسیاری پزشکان علاوه بر PRP از اوزون تراپی هم بهره می‌برند. در بیماری استئوآرتریت، تزریق اوزون می‌تواند پاسخ بهبودی معمول بدن را به شیوه حاد برای یک وضعیت مزمن ارتقا بخشد. در نتیجه این اتفاق، کلاژن ساخته می‌شود؛ در صورتی که در سایر روش‌های تزریقی این اتفاق رخ نمی‌دهد.
آیا یوگا می‌تواند به بیماران مبتلا به آرتروز کمک کند؟
فعالیت فیزیکی به عنوان بخشی از درمان جامع برای همه بیماران مبتلا به آرتروز توصیه می‌شود. ورزش برای اکثر مردم مفید است اما بخصوص برای بیماران مبتلا به آرتروز که اکثرا قدرت، انرژی و استقامت عضلاتشان تحلیل رفته مهم‌تر است. ورزش درد مفصل را افزایش نمی‌دهد با آرتروز را بدتر نمی‌کند و نیز نقشی کلیدی در ارتقای سلامت مفصل ایفا می‌کند. بیش از صد مطالعه علمی نشان داده‌اند که یوگا راهی موثر و بی‌خطر برای افزایش فعالیت فیزیکی است. یوگا هم چنین به علت خاصیت تفکری‌اش مزایای روانی مهمی نیز دارد. این مزایای فیزیکی و روانی بخصوص برای افرادی که مبتلا به وضعیت‌های مزمن مثل آرتروز هستند کمک‌کننده هستند.
برای افرادی که فرم‌های سنتی ورزش مثل هوازی یا آبی را دوست ندارند، یوگا جایگزین لذت‌بخشی است. هم چنین راه خوبی برای کمک به کاهش استرس و ناامیدی است که درد و ناتوانی ایجاد کرده‌اند. یوگا باعث افزایش حس‌های مثبت و خوب می‌شود. مطالعات پیشنهاد می‌کنند که افراد مبتلا به آرتروز احتمالا از یوگا بیش از سایر ورزش‌ها لذت می‌برند؛ این بدان معناست که بیماران احتمالا برای مدت طولانی‌تری آن را انجام می‌دهند.
به عنوان یک قانون کلی، اگر هرگونه ورزشی آزارتان می‌دهد، آن را انجام ندهید. گاهی، تغییرات ساده‌ای مثل پوشیدن کفش‌هایی با کفه لاستیکی یا نشستن روی صندلی متفاوت ممکن است به کاهش علائم کمک کند. ورزش‌های منظم مثل شنا، ورزش در آب، پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری نیز توصیه می‌شود. اگر استئوآرتریت بر گردن یا کمرتان تاثیر گذاشته یا اگر هرکدام از مفاصلتان داغ، متورم یا دردناک شده، قبل از مشورت با فیزیوتراپتان، ورزشی انجام ندهید.
