درد پایین کمر علل مختلفی در افراد دارد. بیشتر پزشکان کمردرد را حاد (معمولاً شدید، اما کوتاه مدت)، یا مزمن (طولانی مدت) مینامند. درد پایین کمر حاد معمولاً از یک تا هفت روز طول میکشد. درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و گاهی اوقات ممکن است ناشی از تصادف یا جراحت باشد. حدود 80 درصد درد پایین کمر، حاد است. اما درد پایین کمر مزمن، معمولاً بیش از سه ماه فرد را درگیر میکند. این ممکن است مربوط به بیماریهای دیگری باشد که شما ممکن است داشته باشید یا ممکن است دلیل قابل شناسایی نداشته باشد. حدود پنج تا 10 درصد کمردرد، از نوع مزمن است. در ادامهی مطلب دربارهی علتهای مختلف درد پایین کمر، علائم همراه با این عارضه، روش تشخیص و درمانهای مناسب کمردرد توضیح داده شده است. اگر دچار کمردرد هستید مطلب برای شما مفید میباشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره ی درمان درد پایین کمر و یا رزرو نوبت در مطب دکتر مویدنیا با شماره تلفن های 09135484106 – 03136293575 تماس حاصل فرمایید.
علت درد پایین کمر
هر کاری که فشار زیادی را به اعصاب و عضلات کمر وارد کند در به وجود آمدن درد پایین کمر نقش خواهد داشت. گاهی اوقات بیماری یا آسیب دیدگی ستون فقرات میتواند منجر به بروز درد پایین کمر شود. در برخی موارد علت بروز درد پایین کمر مشخص نیست. در اکثر موارد درد پایین کمر به علت کشیدگی خفیف یا استفاده بیش از حد از کمر به وجود میآید. تنش عاطفی نیز میتواند منجر به بروز درد شود به ویژه در صورتی که روند بهبودی درد پایین کمر به آهستگی سپری شود. سایر علل احتمالی درد پایین کمر به شرح زیر میباشد:
پارگی دیسک بین مهرهها
پارگی دیسک بین مهرهها ممکن است باعث ایجاد اختلالات شدید و دردناک در بدن شود. اما تشخیص این وضعیت به طور نسبتاً آسان است. وقتی یک دیسک دچار بیرون زدگی و پارگی میشود، وارد کانال نخاعی میشود و فشاری بر ریشههای عصبی اعمال میکند. در برخی موارد، پارگی دیسک به دلیل خم شدن به سمت جلو برای برداشتن یک جسم رخ میدهد، اما در برخی موارد دلیل خاصی وجود ندارد. پارگی دیسک و اسپاسم عضلانی به عنوان دو عامل رایج برای درد پایین کمر محسوب میشوند و میتوانند علائمی مانند درد سیاتیک را ایجاد کنند. درد شدید در ناحیه کمر معمولاً به یکی از پاها تابعیده میشود. تشخیص پارگی دیسک معمولاً با استفاده از انجام معاینات جسمانی ممکن است. در برخی موارد، برای تشخیص دقیق پارگی دیسک و ارزیابی نیاز به عمل جراحی دیگری مانند میلوگرام، اسکن ام آر آی یا روشهای تشخیص دیگر است. در این موارد، مراجعه به پزشک برای تشخیص صحیح و تعیین نیاز به عمل جراحی ضروری است.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی به وضعیت گفته میشود که فضای درون کانال نخاعی تنگ میشود که این وضعیت منجر به فشرده شدن اعصاب کمر شده و آنها را تحت فشار قرار میدهد. در چه حالات بیمار با مشکلاتی از قبیل درد پایین کمر و بی حسی و مواجه خواهد شد که به علت تنگی کانال نخاعی به وجود میآیند و ممکن است ضعف پاها را نیز به دنبال داشته باشد. شایع ترین علامت تنگی کانال نخاعی دردی است که معمولاً در هنگام راه رفتن بدتر میشود و در هنگام نشستن بهبود پیدا میکند.
استئوآرتریت
استئوآرتریت یکی از انواع آرتروز است که میتواند باعث بروز درد پایین کمر شود. این اختلال باعث تحلیل رفتگی غضروف و بافت نرم بین مهرهها میشود که در مفاصل ستون فقرات و همچنین سایر مفاصل بدن نقش ضربه گیر را ایفا میکند. در مواردی که استئوآرتریت ناحیه زانو یا لگن را درگیر میکند ممکن است بیمار دچار درد بسیار شدید کمر شود. استئوآرتریت به طور مستقیم بر ستون فقرات تاثیر میگذارد و منجر به کشیدگی و گرفتگی عضلات، تاندون یا رباط خواهد شد که در چنین حالتی بیمار دچار درد پایین کمر یا درد گردن خواهد شد.
اسپوندیلیت آنکیلوزان
اسپوندیلیت آنکیلوزان یک نوع آرتروز است که باعث میشود مفاصل ستون فقرات سفت و متورم شوند. با گذر زمان مفاصلی که دچار سفتی شده اند به یکدیگر متصل میشوند. شایع ترین علامت این اختلال عبارت است از درد و سفتی باسن و قسمت پایین کمر که معمولاً در اوایل صبح خود را نشان میدهد و این وضعیت بیش از سه ماه طول میکشد.
تصادف یا آسیب دیدگی کمر
آیا تا به حال تجربه کردهاید که یک مبلی کم وزن را جابجا کنید و روز بعد درد کمر داشته باشید؟ آیا تا به حال برای دسترسی به یک جسم در ارتفاع بالاتر بدن خود را کشیده و سپس درد کمر داشته باشید؟ بسیاری از آسیبهای کمر به دلیل حرکات ناگهانی یا چرخش ناگهانی کمر اتفاق میافتند. این وضعیت معمولاً باعث تغییر در عضلات میشود و منجر به گرفتگی عضلات میشود.
در تصادفات رانندگی یا تصادفات موتورسیکلت، عضلات کمر ممکن است دچار اسپاسم شدید شوند و این وضعیت معمولاً تا دو تا سه روز ادامه دارد و فرد برای چند روز یا چند هفته درد خواهد داشت. در حالت عادی، حدود دو تا چهار هفته طول میکشد تا درد کمر ناشی از آسیب کمی به طور کامل بهبود یابد. اما اگر آسیب دیدگی شدید و رباتیک یا عضلات دچار کشیدگی شوند، فرآیند بهبود تا شش تا دوازده هفته طول میکشد. آسیب دیدگی شدید کمر ناشی از سقوط از ارتفاع یا تصادفات شدید که نیاز به بستری در بیمارستان دارد، ممکن است بهبودی بلند مدتتری نیاز داشته باشد.
پوکی استخوان
پوکی استخوان یکی از اختلالات استخوانی است که باعث میشود تراکم استخوانها کاهش پیدا کند و به علت فقدان کلسیم ضعیف شوند. استخوانهای ضعیف و استخوانهایی که در ستون فقرات قرار دارند به راحتی دچار شکستگی میشوند و ریسک بروز این اختلال در زنان مسن بیشتر از سایرین است. پوکی استخوان همچنین باعث میشود که بیمار دچار شکستگیهای فشاری یا شکستگی مهرههای ستون فقرات شود که در چنین حالتی مهرهها صاف خواهند شد. سقوط از ارتفاع، برداشتن اجسام سنگین یا چرخش ناگهانی بدن میتواند باعث بروز شکستگی فشاری شود.
(PMR) پلی میالژی روماتیکا
پلی میالژی روماتیکا یک اختلال روماتوئیدی است که منجر به بروز درد عضلات، درد و سفتی گردن و شانه، درد پایین کمر و درد ران و لگن خواهد شد که ممکن است حدود چند ماه یا چند سال طول بکشد. اکثر افراد مبتلا به این اختلال دچار سفتی شدید بدن در اوایل صبح میشوند.
فیبرومیالژی
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دچار درد و سفتی عضلات و تاندون به ویژه در ناحیه کمر و قسمت پایین کمر خواهند شد که درد میتواند حدود چند هفته، چند ماه یا چند سال طول میکشد. گاهی اوقات علائم این اختلال به طور خود به خود از بین میروند. فیبرومیالژی اغلب با اختلالات خواب، نامناسب بودن شرایط بدن یا آسیب دیدگی قدیمی ارتباط دارد.
بیماری پاژه
بیماری پاژه اختلالی است که در آن کلسیم به طور یکسان در بدن توزیع نمیشود. بیشترین استخوانهایی که درگیر میشوند عبارتند از قسمت پایین کمر، لگن، استخوان دنبالچه، استخوان جمجمه و استخوان بلند پا. درد کمر میتواند علامت این اختلال باشد اما در اکثر مواقع بیماری پاژه علامت مشخصی ندارد. این اختلال معمولاً در عکسبرداری توسط اشعه ایکس یا اسکن استخوان که به دلایل دیگری درخواست شده است تشخیص داده خواهد شد.
سایر علل بروز درد پایین کمر
گاهی اوقات درد پایین کمر به علت اختلالات سایر نقاط بدن به وجود میآید که آن اختلال خود را به صورت درد کمر نشان میدهد. برخی از این اختلالات عبارتند از مشکلات پروستات در مردان، اختلال در عملکرد اندام تولید مثلی زنان و بیماریهای کلیوی از قبیل عفونت یا سنگ کلیه، اختلالات مرتبط با روده یا پانکراس از قبیل سرطان یا انسداد و میتواند منجر به بروز درد قسمت پایین کمر شود. در برخی موارد نیز تومور این نواحی به قسمت ستون فقرات متاستاز میدهد و باعث بروز درد پایین کمر خواهد شد. گودی کمر، انحراف ستون فقرات، تنگی کانال نخاعی و بسیاری از آسیبهای دیگر ستون فقرات میتواند عامل درد پایین کمر باشد.
علائم و نشانههای درد پایین کمر چیست؟
در اکثر مواردی که بیمار دچار درد پایین کمر میشود به انجام عمل جراحی نیاز نخواهد داشت با این حال وجود علائم زیر به معنای علامت هشدار است و باید هر چه سریع تر به متخصص اعصاب و ستون فقرات مراجعه نمود:
- در صورتی که درد کمر با بی اختیاری مثانه یا روده یا بی حسی در نقاط مختلف همراه گردد که این علائم به معنای وجود یک اختلال اورژانسی است که سندروم دم اسب نامیده میشود.
- درد کمر که با بی حسی، ضعف یا سوزن سوزن شدن پاها همراه میشود و نشان دهنده فشردگی طناب نخاعی میباشد.
- درد کمر که به باسن و ساق پا و پا انتشار پیدا میکند و بیش از چند هفته طول میکشد که نشان دهنده رادیکولوپاتی میباشد.
- دردی که با تب همراه شده است و نشان دهنده آبسه میباشد.
- درد کمر که در هنگام شب بدتر میشود.
- درد کمر که با کاهش غیر عادی وزن همراه شده است.
- درد کمر که بیش از چند هفته یا چند ماه طول بکشد.
- درد کمر که به دنبال سقوط از ارتفاع یا تصادفات خودروی یا هر گونه ضربه به کمر به وجود آمده است به معنای مراجعه فوری به پزشک میباشد.
درد پایین کمر چگونه تشخیص داده میشود؟
بدون در نظر گرفتن متخصصی که باید به آن مراجعه کنید، در هنگام مراجعه به پزشک باید به چند نکته مهم توجه داشته باشید. پزشک در ابتدا سوالاتی درباره علائم و نشانههایی که شما تجربه میکنید، میپرسد. او از شما میخواهد شدت درد را توصیف کنید، محل بروز درد را مشخص کنید و درباره فعالیتهایتان اطلاعات دقیقی ارائه دهید. سپس پزشک به انجام معاینه بدنی میپردازد تا علائم ظاهری را بررسی کند. او ممکن است از شما بخواهد بنشینید، دراز کشیده و در جهات مختلف کمرتان را حرکت دهید تا ببیند کدام نواحی بدن درد بیشتری را ایجاد میکنند. این اقدام به دلیل این است که درد کمر گاهی ناشی از مشکلات مثل سنگ کلیه یا مشکلات روده و سایر اعضا میباشد. اگر پزشک بتواند علت محتمل درد کمر را تشخیص دهد، احتمالاً نیازی به انجام آزمونهای تشخیصی نخواهد بود؛ در غیر این صورت، او ممکن است درخواست انجام آزمونها را داشته باشد.
تستهای تشخیصی
در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد شما به انجام تستهای تشخیصی برای مشخص کردن علت دقیق درد پایین کمر نیازدارید درخواست انجام یک یا چند مورد از روشهای زیر را خواهد داد:
- عکس برداری توسط اشعه ایکس میتواند در اکثر موارد علت بروز درد پایین کمر را مشخص نماید. در برخی موارد خاص این روش تشخیصی و درد ناشی از آسیب دیدگی در یک یا چند عدد از مهرههای کمر یا تومور ستون فقرات یا بدشکلی آن ناشی از اسپوندیلیت آنکیلوزان را نشان خواهد داد. درصد بسیار کمی از افراد مبتلا به درد پایین کمر به انجام سی تی اسکن نیاز خواهند داشت.
- ام آر آی یک روش تشخیصی دیگر به منظور مشاهده ساختارهای ستون فقرات میباشد. در این روش از پرتو ایکس یا ماده رادیو اکتیو استفاده نمیشود بلکه از یک میدان مغناطیسی بزرگ و یک کامپیوتر به منظور تهیه تصاویر از بافت نرم بدن مانند عضلات، غضروف، رباط، تاندون و عروق خونی و همچنین استخوان استفاده میگردد.
- میلگرام یک روش تشخیصی دیگر است که پزشک ماده حاجب را به درون کانال نخاعی تزریق میکند تا پرتوهای اشعه ایکس بتوانند مشکلات مرتبط در این ناحیه را نشان دهند.
- اسکن استخوان روشی است که در آن مقدار کمی از مایع رادیواکتیو به درون رگ تزریق میشود و به مدت کوتاهی توسط استخوانها جذب میگردد. دستگاه مخصوص اسکن استخوان به تهیه تصاویر و از و ساختارهای مختلف ستون فقرات میپردازد تا بتواند وجود هرگونه آسیب دیدگی یا تومور در خود استخوانها را تشخیص دهد.
- مطالعات الکترونیک تشخیصی با هدف تایید فشرده شدن اعصاب ستون فقرات درخواست میشوند که به دو دسته تقسیم میشوند که عبارتند از تست الکتریکی و الکترومیوگرام.
- پزشک درخواست انجام آزمایش خون را میدهد که شامل بررسی تعداد گلبولهای سفید و قرمز خون، هماتوکریت و هموگلوبین و سایر تستهای تشخیصی است تا بتواند وجود اختلالات مرتبط با خون را تشخیص دهد.
روشهای موجود برای درمان درد پایین کمر
بیش از ۸۵ درصد از افرادی که دچار درد پایین کمر هستند به کمک روشهای کم تهاجمی و طی مدت چند روز بهبود پیدا میکنند اما در صورتی که درد کمر بهبود نیابد معمولاً پزشک انجام یک یا چند مورد از روشهای درمانی را میدهد که عبارتند از: ورزش کردن، استراحت کردن، استفاده از کمپرس سرد و گرم، آموزش حالت صحیح بدن، کاهش وزن، کنترل استرس، انجام دادن تمرینات ریلکسیشن، دارو درمانی، استفاده از بریس کمر، درمان دستی ستون فقرات و انجام عمل جراحی. در برخی موارد پزشک شما را به سایر متخصصین از قبیل متخصص ارتوپد و متخصص روماتولوژی، روانشناس، جراح، متخصص کار درمانی، متخصص فیزیوتراپی و سایر پزشکان ارجاع خواهد داد.
استراحت کردن برای درد پایین کمر
استراحت کردن در منزل رایج ترین روشی است که پزشک به منظور کنترل درد شدید پایین کمر توصیه میکند. پزشک مدت زمانی که باید بیمار در منزل استراحت کند را مشخص خواهد کرد. معمولاً بیمار باید به مدت دو تا سه روز در منزل استراحت مطلق باشد و فقط به سرویس بهداشتی برود تا آنکه کمر او به اندازه کافی استراحت کند. گاهی اوقات پزشک از بیمار میخواهد که به منظور محافظت بیشتر از کمر، گردن یا پاهای خود از وسایل کمکی یا بالش مخصوص استفاده کند.
استفاده از کمپرس سرد و گرم
تعداد زیادی از افراد ادعا میکنند که استفاده از کمپرس سرد و گرم میتواند به تسکین درد پایین کمر آنها کمک کند. شما میتوانید هر دو روش را امتحان کنید تا روش مناسب خود را پیدا کنید. کمپرس گرم به شل شدن عضلات کمر و تسکین نقاط دردناک آن کمک خواهد کرد. روشهای متعددی برای استفاده از کمپرس گرم وجود دارد که یکی از آنها دوش آب گرم یا همان آب گرم است اما برخی از افراد ترجیح میدهند از لامپ گرمایی، پد گرمایی یا کمپرس آب گرم استفاده نمایند. اگر شما دچار آرتروز هستید استفاده از کمپرس گرم ساده ترین روش برای تسکین درد کمر و شروع مجدد فعالیت ورزشی محسوب میشود. هنگام استفاده از کمپرس گرم نباید بخوابید. کمپرس سرد باعث بی حس کردن ناحیه مورد نظر خواهد شد و در تسکین درد نقش مهمی را ایفا میکند.
اصلاح الگوی نشستن
در صورتی که درد پایین کمر به دلیل الگوی نامناسب نشستن ایجاد شده باشد، آموزش درست نشستن میتواند به طور قابل توجهی به تسکین درد کمک کند. در این موارد، تخصصی مثل فیزیوتراپی یا کاردرمانی میتوانند به شما روشهای صحیح نشستن، ایستادن، خوابیدن و برداشتن اشیا را آموزش دهند.
رژیم غذایی سالم
در برخی موارد پزشک به منظور بهبود سلامت بیمار و کاهش درد کمر او کاهش وزن را توصیه خواهد کرد. بهترین روش برای کاهش وزن داشتن رژیم غذایی متعادل و ورزش کردن است. شما باید از مصرف آن دسته از مواد غذایی که باعث چاقی و اضافه وزن میشوند به شدت اجتناب کنید.
دارو درمانی
اگر شما دچار درد پایین کمر هستید پزشک به منظور کنترل درد به تجویز دارو خواهد پرداخت. داروهایی که پزشک تجویز میکند با توجه به علت و شدت درد پایین کمر انتخاب خواهند شد. به عنوان مثال داروهای مسکن میتوانند به کنترل درد کمک کنند. شل کنندههای عضلانی نیز به رفع سفتی عضلات کمک خواهند کرد. در صورتی که درد پایین کمر به علت آرتروز به وجود آمده باشد پزشک تجویز داروهای خواهد پرداخت که باعث کاهش التهاب و همچنین تسکین درد کمر میشوند. رایج ترین داروهایی که بدین منظور تجویز میشوند عبارتند از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب که باعث کاهش التهاب و تسکین درد خواهند شد. داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب و از قبیل آسپیرین و ایبوپروفن و نتایج مطلوبی را به وجود میآورند.
ورزش درمانی
ورزش کردن و به طور کلی در انجام دادن حرکات ورزشی صحیح به افزایش سطح سلامت کمر تعداد زیادی از بیماران کمک میکند. برخی از این تمرینات ورزشی با هدف تقویت قسمت پایین کمر و عضلات شکم طراحی شده اند حال آنکه برخی دیگر از این حرکات ورزشی به بهبود حالت بدن کمک میکنند.
- انجام دادن سه مرتبه حرکات ورزشی ایروبیک و به مدت ۳۰ دقیقه در هفته بهبود تناسب اندام کمک میکند.
- پیاده روی و ورزش در آب برای افرادی که دچار مشکلات ناحیه کمر هستند کاملاً ضروری است.
- یک برنامه ورزشی مناسب میتواند به کنترل مشکلات کمک کند تا بیمار بتواند با سهولت بیشتری به انجام فعالیتهای روزمره خود بپردازد.
- در صورتی که انجام یک فعالیت ورزشی باعث بدتر شدن درد کمر میشود باید بیمار از انجام آن خودداری کند.
- از پزشک یا متخصص فیزیوتراپی در خصوص تمرینات ورزشی مناسب که باعث بهبود درد کمر، حفظ تناسب اندام و پیشگیری از آسیب دیدگی مجدد کمر میشوند سوال بپرسید.
- اگر شما دچار پا درد هستید یا سایر علائم آسیب دیدگی عصب را دارید قبل از شروع فعالیت ورزشی باید با پزشک خود مشورت کنید. از انجام دادن فعالیتهایی که باعث بدتر شدن درد کمر میشوند اجتناب کنید.
- علاوه بر ورزش، حرکات اصلاحی آموزش دیده توسط فیزیوتراپیست،استفاده از بریس کمر، مدالیتههای درمانی مانند تحریک الکتریکی، لیزرتراپی، تراکشن ستون فقرات و درمانهای دستی از جمله ماساژ درمانی، کایروپراکتیک و طب سوزنی در درمان درد پایین کمر موثر میباشند.
جراحی
سایر روشهایی که برای کنترل درد کمر وجود دارد عبارتند از فیزیوتراپی، تزریق کورتیزون به منظور کنترل درد و در برخی موارد خاص انجام عمل جراحی. اگر چه انجام عمل جراحی پایین کمر میتواند به بهبود مشکلات افرادی که دچار اختلالات عصب یا آسیب دیدگی دیسک هستند نتایج بسیار خوبی را به وجود بیاورد همه افراد نمیتوانند متقاضی انجام عمل جراحی باشند و به طور کلی پزشک عمل جراحی را برای همه بیماران توصیه نمیکند. تزریق پی ارپی و اوزون درمانی نیز، در به تاخیر انداختن جراحی کمر بسیار مورد استقبال قرار گرفتهاند و حتی بسیاری از بیماران پس از این درمانها کاملا بهبود یافته و دیگر نیازی به جراحی ندارند. تزریق پی ار پی (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت خون بیمار) و اوزون تراپی (ترکیب گاز اوزون و اکسیژن)، کاملا طبیعی بوده و هیچ عوارضی برای فرد ندارد.